Page 151 - 5. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

3. Tema

Neden-Sonuç ve Amaç-Sonuç Cümlelerini Nasıl KOŞUL (ŞART)
Ayırt Edebiliriz? • Bir olayın gerçekleşmesinin başka bir olayın gerçek-

• Bir soruda, birden fazla seçenek “Neden?” sorusuna leşmesine bağlı olduğunu anlatan cümlelere koşul
cevap veriyorsa yargı bildiren ifadeye “Hangi amaç- cümleleri denir�
la?” sorusunu sormalıyız� Eğer soruya cevap alabili- • Cümleye “Hangi koşulla?” sorusunu sorduğumuzda
yorsak cümle amaç-sonuç cümlesidir� eylemin gerçekleşme şartına ulaşırız�
• Bu durumu ayırt etmenin bir diğer yolu da yapılan ey- • Bu tür cümlelerde koşul, yerine getirilirse sonuca ula-
şılabilir�
lemin gerçekleşip gerçekleşmediğini tespit etmektir�
EDİTÖR YAYINLARI
Yani eylem gerçekleşmişse neden-sonuç, eylemin ̛ Örnek: Bize gelirsen Karabaş'ı görebilirsin �
gerçekleşip gerçekleşmediği bilinmiyorsa amaç-so- koşul sonuç
nuç cümlesidir� ̛ Örnek: Arkadaşlarını yüceltirsen sen de yücelirsin �
koşul sonuç
̛ Örnek:
• Yargının şartı, yükleme sorulan “Şartı ne?” veya
Ő Kafesi kırıldığından yeni kafes aldı� (Sebep-sonuç) “Hangi şartla?” sorularıyla bulunur�

Yeni kafes almasının nedeni, kafesinin kırılmasıdır. Yeni ̛ Örnek:
kafes alma eylemi gerçekleşmiştir. Ő Düzenli çalışırsan sınavı kazanabilirsin�

Ő Yemeğini yedin mi dedenlere gidebilirsin�
Ő Yeni kafes almak için kuşçuya gitti� (Amaç-sonuç)
Ő Ödevlerini bitirmedikçe hiçbir yere gidemezsin�
Kuşçuya gitmesindeki amaç, yeni kafes almaktır. Ancak Ő Evlere güneş girdikçe evlerden hastalık çıkar�
yeni kafes alıp almadığı bilinmemektedir.
̛ Örnek: İlaçlarını iç ki çabuk iyileşebilesin�

Ő Çiçekleri suladığı için gecikti� (Neden-sonuç) Ő Çabuk iyileşebilmesinin şartı ne? İlaçlarını içmesi

Çiçekleri sulama işi gerçekleşmiş ve bu eylem kişinin ̛ Örnek: Evin hepsini boyarsan paranı alabilirsin�
gecikmesine neden olmuştur.
Ő Hangi şartla parasını alabilir? Evin hepsini
boyaması
Ő Çiçekleri sulamak için geldi� (Amaç-sonuç)
• Bir koşul belirtildiği için şart eki olan “-se/-sa” eki yay-
Çiçekleri sulayıp sulamadığı bilinmemektedir ancak gel- gın olarak kullanılır� Ancak bu ek kullanılmadan da
mesindeki amaç bu eylemi gerçekleştirmektir. koşul anlamı verilebilir�

̛ Örnek: Ödevlerini bitirirsen dışarıya çıkabilirsin�
Ő Düzenli beslendiği için sağlığını koruyor �
sebep sonuç “Hangi koşulla dışarıya çıkabilirim?” sorusunu sorduğu-
muzda “ödevlerini bitirirsen” cevabını almaktayız.
Düzenli beslenme eylemi gerçekleşmiş ve düzenli bes-
̛ Örnek: İnsan isteyince her zorluğu yenebilir�
lenmesinin nedeni sağlığını korumaktır.
Verilen cümlede insanın her zorluğu yenmesinin koşulu,
Ő Sağlığını korumak için düzenli besleniyor � “zorlukları yenmek istemesi” şeklinde belirtilmiştir.
amaç sonuç
̛ Örnek: Meyve yerse iyileşir�
Koşul Sonuç
Sağlığını korumak amacıyla düzenli beslenmiştir. Ancak
sağlığını koruyup korumadığı bilinmemektedir. Yukarıdaki cümlede “iyileşme” durumunun gerçekleş-
mesi için “meyve yenmesi” koşulu öne sürülmüştür.

Türkçe / 3. Tema 151