Page 148 - 5. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

3. Tema

BENZETME (TEŞBIH)
• Bir sözü daha etkili hâle getirmek için aralarında benzerlik ilişkisi bulunan iki kavram ya da varlıktan güçsüz olanın

güçlü olan gibi gösterilmesine benzetme (teşbih) denir�
› “Gider oldum kömür gözlüm elveda” cümlesinde “göz”, karalık bakımından “kömüre” benzetilmiştir� Burada zayıf
olan unsur “göz”, kuvvetli olan unsur ise “kömür”dür�

̛ Örnek: Sert nesneler için taş gibi benzetmesi yapılır� (Nesneler, dokusu bakımından taşa benzetilir�)
Ő Taş gibi sert bir kalbi vardı� (Kişinin katı olmasından dolayı kalbi, taşa benzetilmiştir�)

̛ Örnek: Kurnaz kişiler için tilki gibi benzetmesi yapılır� (Kişiler, davranışları bakımından tilkiye benzetilir�)
EDİTÖR YAYINLARI
Ő Tilki gibi kurnazdı Selim� (Selim, sergilediği davranışlardan dolayı tilkiye benzetilmiştir�)
• Tam bir benzetme cümlesinde, benzetmenin dört ögesi bulunur�

Benzeyen Kendisine Benzetilen Benzetme Yönü Benzetme Edatı

Benzerlik ilişkisinde Benzerlik ilişkisinde Benzeyen ile benzetilen Benzeyen ile benzetilen arasındaki
güçsüz olandır� güçlü olandır� arasındaki ortak yöndür� benzerlik ilişkisini kuran sözcüktür�

̛ Örnek: “Pamuk gibi yumuşak elleriyle çiçek topluyordu�” cümlesindeki benzetme ögelerini bulalım:
› Kendisine Benzetilen: pamuk › Benzetme Yönü: yumuşak

› Benzeyen: eller › Benzetme Edatı: gibi
Pamuk, yumuşak olma özelliği ile bilinir. Cümlede de pamuğun bu özelliğine işaret edilerek “eller”, yumuşak olma
özellikleri bakımından “pamuğa” benzetilmiştir.

Cümleler Benzeyen Kendisine Benzetilen

Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda? Vatan Cennet

Annemi elma yanaklarından öptüm� Yanaklar Elma
Menemendeki biber zehir gibi acıydı� Biber Zehir

Ő Can kafeste durmaz uçar� Ő Bursa’nın Karacabey ilçesinde yer alan Longoz Ormanı yeşil
Dünya bir han, konan göçer� bir cenneti andırıyor� Bu güzel yerde piknik yapabilir, denize
Ay dolanır, yıllar geçer� girebilir veya kuş gözlemciliği yapabilirsiniz�
Dostlar beni hatırlasın�
› Orman alanı, cennete benzetilmiştir�
› Dünya, hana benzetilmiştir�

{ Not: Benzetme olayının olduğu bir cümlede benzetmenin tüm ögeleri yer almayabilir�
• Örnek: Servi boyu insanı tedirgin ediyordu�
Cümlede sadece benzeyen ve kendisine benzetilen
Benzeyen ögeler kullanılmıştır. Diğer iki benzetme ögesine yer

Kendisine benzetilen verilmemiştir. Servi, ince ve uzun olma özellikleri bakı-
mından bilinen bir ağaç türüdür. Bundan dolayı kişinin
boyu serviye benzetilmiştir.

148 Türkçe / 3. Tema