Page 6 - 5. Sınıf Süreç Odaklı Türkçe Defterim Fasikül-2

ETKİNLİK DEFTERİ 2. TEMA: SÖZ GRUPLARINDA ANLAM

1. Metin Analizi

Etkinlik Aşağıdaki soruları metinden hareketle cevaplayınız.

ATASÖZÜ VE DEYİMLERDE KALAN MAHALLELER
Eskiden bir “mahalle komşuluğu” vardı. Yeri geldiğinde akrabalıktan öte bir yakınlık, birlik ve beraberlik demekti
bu. Zaten onların oluşturduğu bu bütünlüğe “mahalleli” denirdi. Aynı mahallede oturuyor olmanın bu insanlara yüklediği
maddi ve manevi sorumluluklar çevresinde o kadar geniş bir halk kültürü oluşmuş idi ki bunu bir başka milletin kültüründe
görmek sanırım kolay kolay mümkün olmaz. “Ev komşusu”, “kapı komşusu”, “bahçe komşusu” bütün bu yakınlıkların
farklı adları olmuştur hep. Bu toplumda “komşu komşunun külüne muhtaç” idi bir zamanlar. Ev almadan önce komşu alı-
nırdı aynı şekilde. Hatta öyle ki “Komşunun iti bile komşuya ürümez.” idi. Bu ilişkiler o kadar saygıdeğer idi ki yabancılar
“komşuyu komşudan sorarlardı.” Çünkü o mahalledeki “komşuluk kardeşlikten ileri”ydi. Mesela “komşu kapısına çevir-
mek” deyimi; komşusunun evini kendi evi gibi bilmenin ve zamanlı zamansız, olur olmaz vakitlerde “çat kapı” komşuya
uğramanın diğer adıydı aslında. Bunun adı sadece “samimiyet” ve “yakınlık” idi. “Komşu ekmeği komşuya borçtu.” o
zamanlar. “Komşu hakkının Tanrı hakkı olduğu”na inanılırdı her zaman. Bu yüzden “komşuda pişenin komşuya düşmedi-
ği” pek nadirdi. Zira o komşuluklarda herkes, Hz. Muhammed’in “Komşusu aç iken tok yatan bizden değildir!” uyarısıyla
diken üstünde yatar kalkardı. (...)
Hayatımızdan bir yıldız gibi kaybolup giden sadece “mahalle” değildi kuşkusuz. Onunla birlikte çok şey kaybettik...
İşte yukarıda belki sadece bir kısmını sayabildiğimiz terimler, kavramlar, deyimler ve atasözleri... Mahalle ile birlikte onlar
da güzel Türkçemizi sessizce terk edip gitti. Bir daha geri dönerler mi, bilinmez. (...)
Rıdvan CANIM (Düzenlenmiştir.)

1. Metinde hangi atasözlerinden bahsedilmiştir? 5. Metne göre “mahalle komşuluğu” ne demektir?
•
•
•
6. Metne göre “mahalleli” ne demektir?
•

•

2. Metinde hangi deyimden bahsedilmiştir? Metne göre bu
deyim ne anlama gelmektedir? 7. Mahalle komşuluğu ile oluşan yakınlıklara başka hangi
adlar verilmektedir?

8. Mahalle komşuluğu ile oluşan yakınlıklara başka hangi
adlar verilmektedir?

3. Metinde komşuluk ile ilgili hangi özdeyişe yer verilmiş- 9. Hayatımızdan kaybolup giden nedir ve Türkçemizi bu şe-
tir?
kilde terk edip giden başka hangi kavramalar vardır?

4. Eskiden komşuyu kime sorarlardı?

6 5. Sınıf Türkçe