Page 17 - 5. Sınıf Süreç Odaklı Türkçe Defterim Fasikül-2

2. TEMA: PARAGRAF TÜRLERİ HIZLI BAKIŞ

Paragraf Türlerİ

Q Düzyazıların kendi içinde satır başlarıyla ayrıldıkları bölümlere ve konu bütünlüğü olan cümle topluluğuna paragraf denir.
Paragraflar anlatım özellikleri ve içerikleri bakımından farklı türlerde isimlendirilebilir.

Betimleme Paragrafı Tanıtma Paragrafı

Q Bir yerin, bir kavramın ya da bir kişinin gözümüzün Q Bir kavramın tanımlandığı veya bir kişinin ya da nesne-
önünde canlandırılacak şekilde ayrıntılı bir biçimde anla- nin tanıtıldığı paragraflara tanıtma paragrafı denir.
tıldığı paragraflara betimleme paragrafı denir.
Q Bu paragraf türü genellikle bilgilendirici metinlerde kul-
Q Bu paragraf türünde betimlemesi yapılan varlıklarla ilgili lanılır ve tanım cümlesi ile başlar.
betimleyici ifadeler kullanılır. Kişi betimlemeleri yapılan
paragraflarda kişinin fiziksel ve kişilik özelliklerine yer Kavramın Tanımlandığı Paragraf Örneği
verilir. » Sevgi, insanları bir arada tutan en önemli bağlardan
biridir. Sevginin olmadığı yerde öfke ve düşmanlık vardır.
Kişinin Betimlendiği Paragraf Örneği
Varlığıyla insana huzur veren sevgi, insan ruhunun en
» Charlie Chaplin 14 yaşındayken ince yapılı, küçük elli, önemli besin kaynağıdır. Acıkan bir canlının beslenerek
küçük ayaklı, kıvırcık siyah saçlı ve pırıl pırıl dişleri olan yaşamını sağlıklı bir şekilde devam ettirmesi gibi ruhun
güzel bir çocuktu. Üstelik, enerji doluydu. Ancak kimse- da sağlıklı olabilmesini sağlayan en önemli unsur sevgidir...
sizliğin etkisiyle fazlaca çekingen bir yapıya sahipti.
Mekânın Betimlendiği Paragraf Örneği Kişinin Tanıtıldığı Paragraf Örneği
» Çaldere Köyü’nde güneş batarken geniş yapraklı incir » Melis; 10 yaşında, meraklı ve hayalci bir kızdı. İstanbul’da
ağaçlarının dallarını koyu bir kızıllık kaplar. Yeşille kır- Kınalıada’da yaşardı. Araştırmaya ve bilime oldukça
mızının birleşmesinden doğan bu renk yağmuru göz- meraklıydı. Özellikle hava olaylarını incelemeyi çok severdi.
leri kamaştırır. Sazların arasından süzülen dere, köyün Hatta bunun için tuttuğu bir meteoroloji günlüğü bile
dört saat uzağındaki ırmağa kavuşmak için dümdüz ova vardı. Bu günlüğe o günkü hava durumunu; rüzgâr, yağ-
üstünde mavi bir şerit gibi uzanır. mur, kar gibi hava olaylarını yazardı.

Öyküleme Paragrafı / Olay Paragrafı Sıralı - Kronolojik Metin

Q Yaşanmış ya da hayal ürünü olan olayların; yer, zaman Q Bir olayın kronolojik akışı içinde, bir uygulamanın işlem
ve kişi unsurları belirtilerek verildiği paragraflara öykü- basamakları hâlinde sunulduğu metinlere sıralı - kronolo-
leme paragrafı ya da olay paragrafı denir. jik metin denir.

Q Bu paragraf türü, hikâye edici metin türlerinde (masal, Q Genellikle bir kişinin yaşam öyküsünün anlatıldığı, deney-
fabl, hikâye, roman vb.) karşımıza çıkar. lerin aşamalarının anlatıldığı, bir yemek tarifinin veril-
diği metinlerde kullanılır.
Q Bu paragraf türünde kişiler, varlık kadrosu, yer ve Q Bu metin örneklerinde zaman kavramı ve öncelik-son-
zaman unsurları belirgindir.
ralık belirten ifadeler (ilk olarak, önce, sonra, sonunda,
Öyküleme / Olay Paragrafı Örneği son olarak...) sıkça kullanılır.
» Ahmet bir fabrika işçisiydi. Her gün sabah işine gider, Sıralı-Kronolojik Metin / Aşama Anlatan Paragraf Örneği
akşam saatinde de evine dönerdi. Sıradan bir hayatı » Elektriklenme ile ilgili bir deney tasarlarken ilk olarak
vardı. Ancak bir gün Ahmet’in penceresinin önündeki teneke içecek kutusunu yatay bir biçimde masanın üze-
ağacın dalına yaralı bir kuş kondu. Kuş uçamıyordu. rine koyun. Sonra balonu şişirin ve ağzını düğümleyin.
Ahmet, bunu fark edince elini uzatıp kuşu aldı. Onun Daha sonra şişirdiğiniz balonu yünlü giysiye birkaç kez
yarasını sardı. Onu besledi, iyileştirdikten sonra ise bir sürtün. Son olarak da balonu teneke kutuya yavaşça
ağacın dalına bıraktı. yaklaştırın. Ancak değdirmeyin.

5. Sınıf Türkçe 17