Page 102 - 11. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI KAZANIM ODAKLI VE BECERİ TEMELLİ SORU BANKASI

6. ÜNİTE: ROMAN ÖZETİN ÖZETİ

Yapısal (Yapıya Dayalı) Anlatım Bozuklukları

Özne-Yüklem Uyumsuzluğu Tamlama Yanlışları

Q Özne-yüklem uyumsuzluğu kişi bakımından ve tekillik-ço- Q İsim ve sıfat tamlamalarında, tamlayan ile tamlanan
ğulluk bakımından olmak üzere iki alt başlıkta ele alınabilir. durumundaki kelimeler uyumlu olmalıdır. Tamlamayı oluş-

Kişi Bakımından Uyumsuzluk turan unsurlardan biri diğerini tamamlamazsa anlatım
bozukluğu ortaya çıkar.
Q Özne ile yüklem arasında kişi bakımından uyum olmalıdır.
» Bosna’ya askeri ve gıda yardımında bulunduk.
Yüklem öznenin bildirdiği şahsa göre çekimlenmelidir.
gıda yardımı (Doğru)
» Ben ve Nisa dün seni aradı. (Yanlış)
Ben ve Nisa dün seni aradık. (Doğru) askeri yardımı (Yanlış) - askeri yardım (Doğru)
» Ne cep ne de sabit telefon bulabildim. (“Telefon” tam-
Tekillik-Çoğulluk Bakımından Uyumsuzluk
lananı “sabit” sıfatıyla uyumluyken “cep” ismiyle uyumlu
Q Özne ile yüklem arasında tekillik - çoğulluk bakımından uyum değildir. Bu nedenle cümlede anlatım bozukluğu vardır.)
olmalıdır. Bu uyum olmazsa anlatım bozukluğu oluşur.
Özne Yüklem Çatı Uyuşmazlığı
Tekil Çoğul Tekil Çoğul Q Cümlelerde, yüklemlerin özne - yüklem ilişkisine göre aynı
İnsan çatı özelliğine sahip olması gerekir. Aksi takdirde cümlede
İnsan anlatım bozukluğu meydana gelir.
İnsan Dışındaki Varlıklar » Film, gerçek bir hayat hikâyesi anlatılıyor. (Yanlış)
İnsan Dışındaki Varlıklar » Önce öyküyü okudu, sonra da özet çıkarıldı. (Yanlış)

Eklerle İlgili Yanlışlar
Bağlaç Yanlışları
Q Cümlede kullanımına gerek olmadığı hâlde iyelik eki kullan-
mak anlatım bozukluğuna yol açar. Q Anlama uygun olmayan bağlaç kullanımı anlatım bozuklu-
ğuna yol açar.
» Çocuk yürümesini yeni yeni öğreniyor. (Yanlış)
Çocuk yürümeyi yeni yeni öğreniyor. (Doğru) » Arayacaktım zira telefonunu bulamadım. (“Zira” bağlacı
açıklama yapma amacıyla kullanılır. Bu cümlede ise olumlu
Q Belgisiz sıfattan sonra kullanılan çokluk eki anlatım anlamdan olumsuza geçiş yapıldığı için karşıtlık bildiren
bozukluğuna yol açar.
“ancak, ama, lâkin” gibi bağlaçlar kullanılmalıdır.)
» Dün iş yerinden birkaç çalışanlar ayrıldı. (Yanlış)
Q “Ne ... ne” bağlacının kullanıldığı cümlelerde yüklem olumlu
Dün iş yerinden birkaç çalışan ayrıldı. (Doğru)
olmalıdır. Aksi takdirde anlatım bozukluğu yapılır.
Q Biri olumlu diğeri olumsuz yüklemli cümlelerde ek fiilin kul-
lanılmaması anlatım bozukluğuna yol açar. » Bu konuda ne sana ne ona hak vermiyorum. (Yanlış)
Bu konuda ne sana ne ona hak veriyorum. (Doğru)
» Evleri bahçeli ama büyük değildi. (Yanlış)
Evleri bahçeliydi ama büyük değildi. (Doğru)
Noktalama İşaretlerinin Eksikliği
Öge Eksikliği Q Cümlede noktalama işaretlerinin kullanılmaması ya da
Q Cümlede yüklem, özne, nesne ya da tümleç (dolaylı tümleç, yanlış yerde kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar.
zarf tümleci) eksikliği anlatım bozukluğuna yol açabilir. » Öğretmen Filiz Hanım’a yolda rastlamış. (Bu cümlede
» Ben Firuze’yi severim, çok saygılıdır. (Özne eksikliği) özneyi belirten virgülün kullanılmaması cümleden iki sonuç
» Önce Esra beni aradı, sonra da ben onu. (Yüklem eksikliği) çıkmasına neden olmuştur.

» Olaya fazla kızmadı, anlayışla karşıladı. (Nesne eksikliği) 5 O, Öğretmen Filiz Hanım’a yolda rastlamış. (Doğru)
» Çocuklarını çok sever, çok iyi bakardı. (Tümleç eksikliği) 5 Öğretmen, Filiz Hanım’a yolda rastlamış. (Doğru)

Markaj Yayınları / 11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı
MARKAJ YAYINLARI 101