Page 20 - 10. Sınıf Coğrafya Özetli Lezzetli Soru Bankası

20 [YER KABUĞUNUN MALZEMESİ: KAYAÇLAR]

6 Başlangıç Oluşum hâlinde Oluşumunu tamamlamış Olgunlaşıp bozulmuş

Lahar veya ignimbirit
gibi sert kayaçlar

Volkanik tüf gibi
7 Yeryüzünün temel malzemesini kayaçlar YAYINEVİ
aşınmaya karşı
dirençsiz kayaçlar
Yukarıdaki resimde volkanik arazilerde ortaya çıkan doğal güzelliklerden biri olan peribacaları
gösterilmiştir.
Buna göre peribacalarının yaygın olduğu yerlerde aşağıdaki kayaç gruplarından hangi-
sinin yaygın olması beklenir?
B) İç püskürük
C) Başkalaşım
A) Organik tortul

E) Dış püskürük
D) Kimyasal tortul
EDİTÖR 8 “Coğrafi araştırmaların en önemli ayak-

larından bir tanesi kayaç çalışmalarıdır.
oluşturmaktadır. Kayaçlar bir veya birkaç
Araştırmalarda bu yıl eriyebilen kayaçlar
mineralden oluşan kütlelerdir. (I). Püskürük
ele alınmıştır. Araştırma bölgesinde lapya,
kayaçlar iç ve dış püskürük olmak üzere iki
uvala gibi yeryüzü şekilleri yaygın olarak
kategoriye ayrılır (II). Yeryüzünde yaygın
bulunmuştur.”
olan tortul kayaçlar iç kuvvetlerin etkisiyle
Yukarıdaki araştırma bölgesi göz önün-
oluşmaktadır. (III). Bazalt, andezit obsidi-
yen ve tüf dış püskürük kayaçlardır. (IV). İç
daki kayaçlardan hangisinin yaygın ol-
püskürük kayaçlar ise yavaş soğudukların-
ması beklenmez?
dan daha dirençlidir (V). de bulundurulduğunda bölgede aşağı-
A) Konglomera
Yukarıda kayaçlar ve özellikleri ile ilgili B) Dolomit
verilen numaralanmış cümlelerden han- C) Traverten
gisinde yanlışlık yapılmıştır?
D) Kaya tuzu
A) I B) II C) III D) IV E) V E) Kalker

Fiziksel Tortul Kayaçlar Kimyasal Tortul Kayaçlar
y Akarsu, rüzgâr ve buzul gibi dış kuvvetlerin etkisiyle taşınan y Suda eriyik hâlde bulunan malzemelerin belirli yerlerde çökel-
kil, mil, kum ve çakıl gibi taneli malzemelerin çukur arazilerde mesi sonucunda meydana gelir.
birikmesi, daha sonra da kireçli doğal bir çimento ile yapışması y Kalker (kireç taşı), jips (alçı taşı) ve kaya tuzu kimyasal tortul
kayaç grubundandır.
sonucunda oluşur. Bu tür kayaçlar, aşınmaya karşı fazla dirençli y Kalker ve jips gibi kolay eriyebilen kayaçların olduğu yerlerde akar-
değildir. Gre (kum taşı), konglomera (çakıl taşı) ve breş (moloz suların, yağışların ve kar erimelerinin etkisiyle bazı şekiller oluşur.
taşı), şist (kil taşı) fiziksel tortul kayaç grubundandır. Bu şekillere karstik şekiller denir.