Page 7 - DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI DİN HİZMETLERİ SINIFI VAİZ KONU ANLATIMLI - DATA YAYINLARI

4.
HADİS

ÜNİTE

HADİS TARİHİ VE USULÜ “Peygamber şöyle söyledi, şöyle yaptı veya falanca
kişinin falan davranışını onayladı” gibi sözlü ifadeler ve
haberlere, bunların yazıya dökülmüş haline hadis denir.
GİRİŞ Sünnet kavramı, Hz. Peygamber’in davranışlarını; hadis
Bütün İslâmî İlimler Hz. Peygamber’in Sünnetini konu ise, onun davranışlarının, sözlerinin ve onaylarının,
DATA YAYINLARI
edinen Hadis İlminden doğmuş, daha sonra bağımsızlık tanıkları tarafından haber verilmesini ifade eder.
kazanmışlardır. Hadis İlmi tarihsel olarak ilk ortaya Hadis ilminde haber, bazı âlimlerce hadis terimiyle eş
çıkan İslâmî ilimdir.
anlamlı olarak kullanılmıştır. Çünkü hadisler, Peygamber
Hadis İlmi, geçmişte Şer’î İlimler veya Naklî İlimler hakkında haberlerdir. Bazı âlimler ise hadisi
diye isimlendirilen, günümüzde ise İslamî İlimler Peygamber’den nakledilenler, haberi ise Peygamber
denilen ilim grubunun bir alt dalıdır. İslâm Dini’ni konu dışındaki sahâbe ve tâbiûndan nakledilenler anlamına
edinen Naklî/Şer’î İlimler, Tefsir, Hadis, Fıkıh, Kelam, kullanmışlardır. Haberi, hadisi de içine alacak şekilde
Tasavvuf’tur. Bu ilimler İslam Dini’nin temel iki kaynağı Hz. Peygamber, sahâbe ve tâbiûndan nakledilenler
olan Kur’an ve Hz. Peygamber’in sünnetine yani uygu- anlamına kullananlar da vardır. Bu son anlamıyla haber,
lamalarına dayanırlar. hadisten daha geniş anlamlıdır. Her hadis aynı zamanda
haberdir ama her haber hadis değildir.
SÜNNET KAVRAMI
Peygamberden gelenlere haber, sahâbeden gelenlere
Sünnet’in, Hadis İlmi’ndeki anlamı, Hz. Peygamberin eser diyenler de olmuştur.
sözleri, davranışları ve onaylarıdır. Yani onun yolu ve
hayat tarzı, sürekli ve devamlı davranışlarıdır. Bu anla- HADİSİN İKİ TEMEL ÖGESİ: İSNÂD VE METİN
mıyla sünnet terimi, “Allah Elçisinin Sünneti” anlamına 1-İsnâd (دانْسْلاا ) veya sened: Hadis ilminde isnad den-
gelen (هِلَلاَ لُوسْرَّ ةنْسْ) ifadesinin kısaltılmış şeklidir.
diğinde, hadislerin başındaki râvî silsilesini gösteren
Sünnet, Hz. Peygamber’den gelmesi bakımından üçe isimlerden oluşan râvîler zinciri anlaşılır. Hadis ilminde,
ayrılır: başında senedi yani isnad zinciri zikredilmeyen hadis-
lere Muallâk Hadis denir. Hadis tarihinde Mütekad-
1- Kavlî Sünnet
dimûn Dönemi denilen Hicrî ilk dört asırdaki kitaplarda
2- Fiilî Sünnet hadisler hep râvî zincirleriyle birlikte verilmişir.
3- Takrîrî Sünnet 2-Metin (نتَمُلا ): Hadiste nakledilen içerik anlamına ge-
lir. İsnad zincirinin peşinden gelen Hz. Peygamber’in
Kur’an’ın bildirdiğine göre Hz. Peygamber’in temel
görevleri şunlardır: sözleri ve davranışlarını ifade eden kısma metin denir.
Hadis İlminde bir hadisin farklı isnad zincirleriyle gelen
1- Tebliğ: Allah’tan almış oldukları vahyi eksiksiz olarak her bir kanalına tarîk (قُيْرَّطِ ) veya vech ( هِجْولاَ ) de denir.
insanlara bildirmek anlamına gelir.
2- Beyân/Tebyîn: Peygamber’in kendisine indirilen ki- HADİS İLMİ: TANIMI, KONUSU, AMACI
tabı, ümmetine açıklaması, onları ihtilaf ettikleri konu-
larda aydınlatmasıdır. Hadis İlmi, klasik kaynaklarda İlmü’l-hadîs, Ulûmu’l-
hadîs, İlmü’r-rivâye, Usûlü’r-rivâye, İlmu’l-eser gibi
3. Tezkiye (ةٌيكزتَلا): İnsanların kötü huylardan, günahlar- genellikle Arapça (مْلَعَ) kelimesinin tekil ve çoğuluyla
dan, kötülüklerden temizlenmesi, arındırılması demek- yapılmış isim tamlamalarıyla ifade edilir.
tir.
İbn Cemâa, hadis ilmini “Hadislerin senet ve metinle-
HADİS, HABER, ESER rinin halleri ile ilgili kurallar ilmidir” diye tanımlar. Büyük
hadis âlimi İbn Hacer’in tanımı ise “Râvî (rivayet eden)
Terimleri ve mervî’nin (rivayet edilen metinlerin) hallerini bildiren
kaideler bilgisidir” şeklindedir.
Hz. Peygamber’in sünnetini haber veren, sünnetin söz
ile ifade edilmiş haline hadis denir. Dolayısıyla