Page 5 - DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI DİN HİZMETLERİ SINIFI VAİZ KONU ANLATIMLI - DATA YAYINLARI

2.
FIKIH

ÜNİTE

filere göre arpa ve bugdaydan verilebildiği gibi kıyme-
FIKIH USÛLÜ tinden de verilebilir.)

Fıkıh ilminin bir dalı Fürû (Tatbiki Hukuk), diğer dalı ise FIKIH USÛLÜ TARİHİ
usûl (Nazari Hukuk.)
DATA YAYINLARI
Efendimiz döneminde: Muaz b. Cebel’in yemene
Fıkıh usulünün diğer isimleri: İlmu’l usûli’l fıkıh, ilmu’l görevli giderken Hz. Peygamber’in neyle amel ede-
usûl, fıkıh usûlu, islam hukuk felsefesi, islam hukuk ceksin sorusuna Kitap, sünnet, rey ve içtihat diye cevap
metodolojisi, islam hukuk usûlu, islam Teşrî usûlu, islam vermesinde fıkıh usulü terimleri bulunmaktadır.
hukuk nazariyatı.
Sahabe döneminde: Hz. Ali’nin içki içene uyguladığı
Usûl: Istılahta racih, kaide, müsteshab ve delil manala- cezayı iftira atana uygulanan cezayı uygulaması bir içti-
rına kullanılır. Her birini cümlede örnek verecek olursak;
hattır. Hz. Ömer’in valilerine gönderdiği mektuplarda
Racih: Kelamda asl olan manayı hakikidir. Asl racih birçok fetvalar ve içtihatlar vardır.
anlamına.
Tabiûn döneminde: Ehli Rey (kıyas, istihsan), Ehli
Kaide: Lâşe’nin zaruret içinde bulunan insan tarafından Hadis (kitap sünnet) mektepleri ortaya çıktı.
yeneceği, asl olanın hilafınadır. Asl kaide anlamınadır.
Müçtehit İmamlar: Haram, vacib, mubah, farz, istilah-
Müsteshab: Beraet-i zimmet asıldır. Asl müsteshab ları ortaya çıktı.
anlamına.
İmam Şafîî’nin er Risale adlı eseri ilk usul eseridir.
Delil: Bu meselenin aslı icmadır. Asl delil anlamınadır.
Fıkıh Usûlü Meslekleri,
Mezheplere Göre Fıkhın Tanımı Fukaha mesleği: (Hanifî mesleği) Tümevarım esasına
dayanmaktadır. (olaylardan hareketle genel kaidelere
Hanifilere göre, kişinin amel yönünden lehine ve aley- varılır)
hine olan şeri hükümleri bir meleke halinde bilmesi.
Mütekkellimin Mesleği: (Şafiî mesleği) Tümdengelim
Şafiilere göre, Şeri ameli hükümleri yani ibadet, mua- esasına dayanır. (genel kaidelerden olayların hükümleri
melat ve ukubata ait hükümleri tafsili delillerden çıka- çıkarılır)
rarak bilmektir.
Memzuc Meslek: (Birleştirilmiş meslek) Tümevarım ve
Fıkıh usûlunün konusu: Şer’i deliller ve şer’i hüküm- Tümdengelim metodunun birlikte kullanılmasıdır.
lerdir.
Hanefi, Şafii, Maliki ve Hanbelî mezhep temsilcileri kul-
Fıkıh ile Fıkıh usûlu arasındaki fark; lanmıştır.
Fıkıh: Mükellefin hukuk düzeniyle ilgili fiilleri ve bu fiil- Fıkıh Usûlü Eserleri Yazanlar
lerin hükümlerini ihtiva eder.
Fukaha Mesleği: Kerhi, Pezdevi, Nesefi, Serahsi,
Fıkıh Usulü: Şeri hükümleri tafsili dellillerden istinbat Debusi.
etmek için gerekli kaideleri öğreten bir ilimdir.
Mütekkellimin Mesleği: Cüveyni, Gazali, Fahreddin er
Fıkıh kaideleri ile Usulü fıkıh arasındaki fark; Razi.
c Fıkıh kaideleri; fıkhın genel prensip ve hükümlerini Memzuc Meslek: Molla Hüsrev, Molla Fenari
içerir.
ŞER’İ DELİLLER
c Fıkıh usûlü; fakihin uyması gereken kaideleri içerir.
Fıkıh kaidelerine örnek: Alması memnu olan şeyin Delil: Kendisinden şer’i hüküm istinbat olunan demektir.
vermesi dahi memnudur.
Delillerin Sınıflandırılması:
Usûl kaidelerine örnek: Hâss lafız, vaz olunduğu a) Akli ve nakli deliller
manaya kesin olarak delalet eder. (fıtır sadakası; hani-
b) Nass olan ve olmayan deliller