Page 12 - cte sayman hazırlık kitabı 1-2. cilt

5.
ETİK DAVRANIŞ İLKELERİ
ÜNİTE

DATA YAYINLARI
ETİK DAVRANIŞ seçim yapma durumunda kalan bireyin tercih
etmesi gereken davranışı ifade eder.
Etik kavramı Grekçe bir kelime olup alışkanlık ve Norm: Etik açıdan norm, bireyin davranışlarını
karakter manasına gelmektedir. Türk dil kurumu- değerlendirmede kullanılan ölçüt olarak tanımla-
na göre etik; töre ve ahlak anlamına gelmektedir.
nabilir. Ayrıca norm kavramı uyulması gereken
Türk Dil Kurumu sözlüğünde ahlak; toplum için- kurallar anlamını da karşılamaktadır.
de kişilerin uymak zorunda oldukları kurallardır.
Ahlak, etik kavramının içindedir. Ahlakta göre- Karakter: Bireyi başkalarından ayıran temel
belirti, bireyin davranış biçimlerini belirleyen
celik hakimken etik değerlerde görecelik yoktur.
kendine özgü yapı şeklinde tanımlanabilir.
Etik: İnsan ilişkilerinde temel olan değerleri,
normları ve koyulan kuralları doğru yanlış, iyi Değerler: Bireyin hayatı boyunca çevreyle etki-
kötü gibi ahlaki açıdan değerlendiren bir felsefe leşimi sonucunda ortaya çıkan davranışlarında
disiplinidir (İnal 1996). Etik değerler toplumlara, ve ilişkilerinde üzerinde durduğu ve önem at-
dillere ve ırklara göre değişkenlik gösteremez. fettiği ilkelerdir.

Ahlak: İnsanların sosyal hayatlarında uymak Etik Kodlar: Kurumların misyonları doğrultu-
zorunda oldukları davranış kuralları olarak ta- sunda şekillenmiş karar ve eylemlerdir. Kurum-
nımlanır. Ahlaki kurallar toplumdan topluma de- ların işleyişinde var olan düzenlemeler ve insan
ğişebilir. Bazen aynı toplum içinde farklı ahlaki haklarına karşı uymak zorunda olduğu sorumlu-
kurallar olabilir. luklardır. Etik kodlar söz konusu kuruluştaki tüm
davranışları yöneten etik ilkeleri genel hatlarıyla
Ahlak daha yerel özellik taşırken farklı cinsel, ortaya koyar.
etnik, ulusal kimliklerde değişken olabilmekte-
dir. Ancak etik daha soyut ve genel özellikler Mark Schwartz’ın etik kodlara ilişkin belirle-
taşımaktadır. Etik; toplumlarda, gruplarda, farklı diği 8 mecaz ve bunların etkileri şunlardır:
kimliklerde değişmez, aynı özellik taşır. Avrupa Kural kitabı olarak: Çalışanlardan beklenen
kökenli bir eğitimcinin etik anlayışı ile Asya veya davranışları açıklayan etik kodlardır.
Afrika kökenli bir eğitimcinin etik anlayışında
fark yoktur. Yol gösterici levha olarak: Çalışanlara bazı
davranışlarının uygunluğunu kontrol etmeleri
Erdem: Bireyin dışsal kaynaklı herhangi bir bas- için diğer kaynaklara başvurmaları hususunda
kıya maruz kalmadan gösterdiği özgün davra- yol gösteren etik kodlardır.
nışlardır. Erdem kavramı; ölçülü ve dengeli dav-
ranma, aşırı uçlarda yer almama, orta yolu tercih Ayna olarak: Çalışanların, çeşitli davranışların
etme, ruhsal olgunluk gibi anlamları da kapsar. kurum tarafından kabul edilebilir olup olmadığını
önceden görebilmesi için onlara fırsat sağlayan
Vicdan: Bireyin kendi davranışlarını değerlen- etik kodlardır.
dirmesini ve ahlaki olarak kendini dış etkilere
bağlı olmaksızın yani kendiliğinden yargılama- Büyüteç olarak: Çalışanları söyledikleri ve
sını sağlayan içsel güçtür. yaptıkları şeylere daha yakından bakmaya sevk
eden etik kodlardır.
İyi: Ahlak, din ve etiğin inceleme alanına giren Kalkan olarak: Çalışanların etik dışı isteklerle
“iyi” kavramı; muhtemel davranışlar arasında
mücadele etmelerine destek veren etik kodlardır.

271