Page 9 - cte sayman hazırlık kitabı 1-2. cilt

3. İNSAN HAKLARI VE

ÜNİTE DEMOKRASİ

DATA YAYINLARI
A. İNSAN HAKLARI ~ İnsan haklarını talep eden herkes, aynı za-
manda birtakım sorumlulukları da kabul eder.
Başka insanların haklarına saygı gösterme
İNSAN HAKLARI KAVRAMI ve hakları çiğnenen insanları destekleme so-
İnsan hakları, insanın yalnızca insan olması ne- rumluluklarını yerine getirmesi gerekir.
deniyle sahip olduğu ve insanın tüm yönleriyle
(fiziksel, biyolojik, kişisel, kültürel vb.) değerini İNSAN HAKLARI İLE İLGİLİ
ve onurunu korumayı amaçlayan evrensel ilke ve TEMEL KAVRAMLAR
kurallar bütünüdür. Diğer bir ifadeyle insanın dil,
din, ırk, cinsiyet, sosyal statü, yetenek gibi farklı- Hak Kavramı
lıkları dikkate alınmaksızın, sırf insan olduğu için Belli bir hukuk düzeni içerisinde, hukuk kuralları-
doğuştan sahip olduğu haklardır.
nın kişilere belli yönde davranmaya izin vermesi,
belli şeyleri istemeye yetkili kılmasıdır. Hak kav-
İNSAN HAKLARININ ramının ayrılmaz bir parçası da sorumluluktur.
TEMEL ÖZELLİKLERİ Kişilerin bir takım haklara sahip olması bu hakla-
~ İnsan hakları, tüm insanların eşit bir biçimde rın gerçekleşmesi için başka kişilere ve devlete
sonsuza kadar sahip oldukları haklardır. birtakım ödev ve sorumluluklar yükler.
~ İnsan hakları evrenseldir. Dünyanın neresin-
de olursa olsun tüm insanlar için geçerlidir. Özgürlük Kavramı
İnsan bir ülkenin vatandaşı olduğu için değil,
insanlık ailesinin bir parçası olduğu için bu
haklara sahiptir.
~ İnsan hakları, geri alınamaz ve bir başkasına
devredilemez. İnsan olma durumu sona ere-
meyeceğine göre insan hakları da ortadan
kaldırılamaz.
Özgürlük bir hukuk düzeni tarafından düzenle-
~ İnsan hakları bölünemez haklardır. Hiç kim- nen geniş bir serbestlik alanını ifade eder. 1789
senin hiçbir hakkı, hiçbir gerekçeyle elinden Fransız İhtilali sonrası kabul edilen “Fransız
alınamaz. İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi” özgürlüğü
~ İnsan hakları birbirleriyle ilişkili ve birbirine “başkasına zarar vermeden yapılan her şey”
bağlantılıdır. İnsan hakları hep birlikte birbirini olarak tanımlamıştır.
tamamlayan bir çerçeve oluşturur. Örneğin
karar alma süreçlerine katılma hakkı, kendini Kişilerin sahip oldukları özgürlükler sınırsız ola-
ifade etme, örgütlenme, öğrenme ve yaşamın maz. Kişinin kendine ve topluma zarar verme
temel gereksinimlerini isteme haklarıyla ya- özgürlüğü yoktur.
kından ilişkilidir.
Hukuk Kavramı
~ İnsan hakları, insanın onuruyla yaşaması için
gerekli tüm özellikleri ortaya koyar. Herhan- Hukuk hak kelimesinin çoğuludur. Haklar anla-
gi bir insanın hangi gerekçeyle olursa olsun mına gelir. Hukuk bir devlette tüzel ya da gerçek
insan haklarını çiğnemek, o kişiye insan de- kişilerin birbirleriyle ve devletle olan ilişkilerini
ğilmiş gibi davranmakla eş değerdir. adalete uygun olarak düzenler.

140