Page 46 - MİMAR ve MÜHENDİSİN İNŞAAT EL KİTABI BORDO KİTAP - DATA YAYINLARI

CEE: BORDO KİTAP 525
• Temel tabanına gelen yüklerin dağılımının
düzensiz olması,
• Binanın elamanlarının farklı genleşmeleridir.
Yapılardaki bu istenmeyen hareketlere yol açan
etkenler esas itibariyle dört temel gurupta
40 toplanabilirler. Bunlar;
• Zemin yapısının homojen olmaması,
• Yeraltı su seviyesinin (YASS) değişken olması,
DİLATASYON DERZLERİ • Temel tabanındaki yük dağılımının değişken
olması ve
• Binayı oluşturan elemanların birbirlerinden farklı
DATA YAYINLARI
genleşmeleridir.
Bu etkenlerin, binaya zarar vermemeleri için,
düşey yüzeyler oluşturan dilatasyon derzleri yapılır.
Bunlara ayırım derzleri de denir.
Dilatasyon derzleri, amaçlarına göre genellikle üç
şekilde yapılır;
• Oturma ve Genleşme Derzleri,
• Titreşim Derzleri,
• Hareket Derzleri,
• Deprem Derzleridir.
Genel olarak aşağıda belirtilen;
• Bina grupları arasında,
• Eski ve yeni yapılar arasında,
• Betonarme karkas yapılarda ısı dolayısıyla
meydana gelen genleşmeler için,
• İstinat duvarlarında,
• Titreşim yapan makine temellerinde,
• Sürekli hareket halinde olabilecek köprü gibi yapı
ve/veya elemanları arasında dilatasyon derzleri
yapılmalıdır.
Deprem sırasında yatay yer değiştirmeler
güvenilir bir hesapla saptanmadıkça ve özel önlemler
alınmadıkça; sıcaklık değişimi, rötre, yükseklik farkı
ve zemin koşulları düşünülerek oluşturulan yapı
Dilatasyon; Fransızca “dilatation” kelimesinden derzleri 6 m yüksekliğe dek en az 3 cm olmalıdır. 6
Türkçeye geçmiş olup fiziksel anlamda genleşme, m’den sonraki her 3 m için 1.0 cm artırılmalıdır.
genişleme anlamı taşımaktadır. Dilatasyon derzleri mimari planlarda çizgiler arası
Dilatasyon derzi; büyük boyutlu veya değişik boşluk kadar aralıklı olacak şekilde çift çizgi olarak
geometrik şekillere sahip yapıların deprem, farklı gösterilmektedir.
oturma, sıcaklık ve titreşim gibi etkenlerden en az
seviyede etkilenebilmesi ve yapının bir bütün olarak 1. Oturma ve Genleşme Derzleri
zarar görmesinin önüne geçilebilmesi adına belirli bir Yapı zemininde yaşanacak farklı oturma etkilerini
genişlik ve uzunluktan sonra yapının bölümlere veya veya sıcaklık etkilerini azaltmak amacıyla uygulanır.
parçalara ayrılması işlemine denir. Oturma derzleri; temel zemini özelliklerinin veya yapı
Binalarda uygulanacak dilatasyon derzleri yapıyı yüklerinin bütün alanda (temel yatağı) düzgün
temelinden çatısına dek ayırarak farklı iki veya daha olmayışı yüzünden meydana gelecek farklı
fazla blok oluşmasını sağlar. Binanın oturduğu oturmaları ve dönmelerin yapıya zarar vermesini
zeminde ya da bina bünyesinde oluşan bazı etkenler, önlemek için yapılan derzlerdir. Değişik özellikteki
binanın bütünlüğünü bozarak, istenmeyen hareketler zeminler üzerine inşa edilen yapı bölümleri veya yan
gösterebilirler. Bu etkenlerin en önemlilerini şöyle yana gelmiş, farklı karakterde, çeşitli biçimde yüklü
sıralayabiliriz. yapı bölümleri oturma derzleriyle birbirinden
• Zeminin homojen bir yapıya sahip olmaması, ayrılmalıdır.
• Yeraltı suyunun düzensiz olması, Genleşme derzleri ise betonarme yapıda rötre,
sünme, sıcaklık değişmesi gibi etkenlerden meydana