Page 256 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI
P. 256
4. Ünite: Enerji
Isının Işıma (Radyasyon) Yöntöntemi ile Yayılmasıemi ile Yayılması
Isının İletim Y Isının Işıma (Radyasyon) Y
Isının İletim Yolu İle Yayılmasıolu İle Yayılması
• Maddeyi oluşturan taneciklerin titreşimi ile ısının tanecikler • Isı enerjisinin maddesel ortama gerek duyulmadan ısıyı
arasında aktarılmasına denir . elektromanyetik dalgalar aracılığıyla aktarmasıdır .
• Katı maddelerde ısı, iletim yoluyla aktarılır . ̛ Örnek: Elektrik sobası, Güneş’ten yayılan ısı, ışıma
• Sıvı ve gazlarda ısının iletim yoluyla yayılması zordur . Ama yoluyla yayılır .
bu hiç olmayacağı anlamına gelmez . • Termosların içinin parlak olması ısının ışıma yoluyla yayıl-
masını engellemek içindir .
• Katılar içinde ısıyı en iyi ileten metallerdir . ISI İLETİM HIZI
ISI İLETİM HIZI
Sıcak Soğuk • Sıcaklıkları farklı iki ortam arasında birim zamanda aktarı-
ısı iletim yönü lan ısı miktarına ısı iletim hızı ya da enerji iletim hızı denir .
• Isı iletim hızının birimi watt (w) olup güç birimiyle aynıdır .
• Ortamları ayıran maddenin yüzey alanı ve ortamlar arasın-
daki sıcaklık farkı arttıkça ısı iletim hızı artar .
• Ortamları ayıran maddenin kalınlığı arttıkça ısı iletim hızı
azalır .
̛ Örnek: Soğuk bir ortamda sıramızın metal ve ahşap kıs- •
mına elimizle dokunduğumuzda metal daha soğuk hissedi- Maddenin cinsi ısı iletim hızını etkiler .
lirken, sıcak ortamda ise metal daha sıcak hissedilir . Bunun • Maddelerin ısı iletim hızı ile ısıl iletkenlik kavramları birbi-
riyle ilişkilidir .
nedeni metallerin ısı iletkenliğinin daha yüksek olmasıdır .
Isının K
Isının Konveksiyon (Taşınım) Yolu ile Yayılmasıonveksiyon (Taşınım) Yolu ile Yayılması • Bir maddenin ısı iletim katsayısı ne kadar büyükse madde
ısıyı daha hızlı iletir .
• EDİTÖR YAYINLARI
Isı enerjisinin hava veya sıvı akımı ile yani taneciklerin yer
•
Bina yapımında, ısı yalıtımı enerjiden tasarruf sağlayarak
değiştirmesi ile aktarılmasına denir . yapının ısı kaybı azaltılır .
• Yoğunluğu azalan sıcak tanecikler yukarı, yoğunluğu fazla • Isı yalıtımının amacı ile kullanılan ısı yalıtım malzemeleri
olan tanecikler aşağı hareket eder . Bu olaya sürüklenme ısı kayıplarının azaltılmasında kullanılan yüksek ısıl dirence
denir . Bu olay sırasında sıcak ve soğuk tanecikler birbiriy- sahip özel malzemelerdir .
le çarpışır ve çarpışma anında yüksek enerjili tanecikler • Cam yünü, ahşap yünü, kauçuk, polietilen köpüğü ve camı,
enerjisinin bir kısmını soğuk taneciklere aktarır . Bu olaya straforla kaplama yalıtımda kullanılan bazı malzemelerdir .
da “yayılma” denir . Konveksiyon “sürüklenme” ve “yayılma” • Giysilerde de kışın vücuttan dış ortama, yazın ise dış or-
hareketinin birleşmesiyle oluşur . tamdan vücuda ısı iletimini en aza indirmek için uygun mal-
zemelerle üretilmiş termal giysiler kullanılır .
Sıcak Hava
̛ Örnek:
Sıcak Su K L M K L M
O O O
X Y Z
Soğuk Su Uzunlukları ve kesit alanları eşit olan ve K, L, M metal çubukları
Soğuk Hava
ikişerli perçinlenerek O noktasından özdeş ısıtıcılar ile ısıtılıyor .
• Sıcaklığı artan taneciklerin yoğunluğu azalır ve yükselir . Çubukların ucuna yapıştırılan özdeş bal mumu parçalarından
Soğuk olan tanecikler alta iner . önce Z, sonra X ve daha sonrada Y parçası düşüyor .
Buna göre, X, Y, Z çubuklarının ısı iletim hızlarının büyükten
• Soba, kalorifer, klima havayı ısıtınca ısınan hava genleşir küçüğe doğru sıralanışı nasıl olur?
ve yoğunluğu azalır .
̚ Çözüm: Z ve X arasında önce Z düştüğüne göre M, K’dan
• Sıcak hava yükselir, soğuk hava alçalır . daha iyi ısıyı ileten bir metaldir . X ve Y arasında önce X
• Ocakta ısınan suyun sıcaklığının artması, sobanın veya düştüğüne göre L, M’den daha iyi ısıyı ileten bir metaldir . Bu
kaloriferin odayı ısıtması konveksiyon yoluyla gerçekleşir . durumda sıralama L > M > K olacaktır .
256 Fizik
