Page 253 - 9. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

4. Ünite: Enerji

HÂL DEĞİŞİMİ
HÂL DEĞİŞİMİ
{ Not:
Duyarlı bir termometre için; • Isıtılan ya da soğutulan maddelerin fiziksel hallerinde de-
ğişme olabilir . Maddenin fiziksel halini değiştirmesine hâl
• Termometrenin haznesinde daha çok sıvı ve genleşme
katsayısı daha büyük olan sıvı kullanılmalıdır . değişimi denir . Saf maddeler için hâl değişim sıcaklığı ayırt
edici özelliktir .
• Kullanılan borunun kılcal boru olması gerekir .
• Maddenin saflığı ve üzerine etkiyen basınç, maddenin hâl

ÖZ ISI VE ISI SIĞASI değişimi sıcaklığını değiştirir .
o
Öz ısı (c): Saf bir maddenin 1 gramının sıcaklığını 1 C arttır-
EDİTÖR YAYINLARI
Saflığın Erime ve Kaynama Sıcaklığına Etkisiaynama Sıcaklığına Etkisi
Saflığın Erime ve K
mak için verilmesi gereken ısı miktarına öz ısı (ısınma ısısı)
denir . • Saf bir maddenin içine farklı bir madde konulursa madde-
• Öz ısı c ile gösterilir ve maddeler için ayırt edici özelliktir . nin saflığı bozulur . Oluşan karışımın erime ve kaynama sı-
cal J caklığı saf maddeninkinden farklı olur .
Öz ısının birimi ya da ’dir .
o
o
g. C g . C
̛ Örnek: Suyun içine tuz atılırsa kaynama noktası yükselir .
• Öz ısı, maddelerin cinsine ve fiziksel hâline bağlıdır .
o
Basıncın Erime ve Kaynama Sıcaklığına Etkisiaynama Sıcaklığına Etkisi
Isı sığası (C): Bir maddenin sıcaklığını 1 C artırmak için ve- Basıncın Erime ve K
o
rilmesi gereken ısı miktarına ısı sığası denir . Birimi cal/ C dir . • Erirken hacmi azalan maddelerde maddenin üzerine uy-
• Isı sığası büyük olan cisimler zor ısınır, zor soğur . Denizle- gulanan basıncın artması durumunda maddenin erimesi
rin ısı sığası karalara göre daha büyüktür . Bu yüzden de- kolaylaşır ve erime sıcaklığı düşer .
nizler karalara göre geç ısınıp geç soğur .
Basıncın artması, madde ayrımı olmadan tüm maddelerin kay-
• Isı sığası öz ısı ile kütlenin çarpımına eşittir . C = m .c nama sıcaklığını yükseltir . Hâl değişimini etkiler .

› Isı sığası madde miktarına bağlı olup ayırt edici özellik
Kütle, maddenin tamamının hâl değiştirmesi için gereken ısı
değildir .
miktarı birbirinden farklıdır . Buna hâl değişim ısısı denir .
› Isı - sıcaklık grafiğinin eğimi ısı sığasını verir .
• Saf maddelerde erime ısısı donma ısısına eşittir . Benzer
Isı (cal) şekilde buharlaşma ısısı da yoğuşma ısısına eşittir .

o
Q Sıcaklık ( C)
120
Sıvı+Gaz Gaz
∆Q=Q -Q 100
2 1

0 T Sıcaklık ( C) Sıvı
o
∆T
(T -T ) 0 Q 1 Q 2 Q 3 Q 4 Isı (J)
2
1
Katı Katı+Sıvı
Bir maddenin ısısı (Q):
-20
› Madde miktarına (m = kütle) bağlıdır . Bir maddenin hâl değiştirmesi için gereken ısı miktarı,
› Maddenin cinsine (c = öz ısı) bağlıdır . Q = m . L

› Sıcaklık değişimine (∆T) bağlıdır .
Isı miktarı Kütle Hâl değiştirme ısısı
› Q = m .c .∆T

Fizik 253