Page 3 - 8. SINIF TÜRKÇE DUBLEKS ÖĞRETEN PARAGRAF

çok anlamlılık (gerçek, mecaz, terim anlam) PARAGRAF TESTİ 1

1 Sözcükler, dilimizin en küçük anlam birimleridir. Her 3 Sözcük, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan dilin,
sözcüğün bir anlamı vardır. Sözcükleri cümle içinde kul- anlamlı en küçük parçasıdır. Sözcükler, temelde bir var-
landığımızda onların hem gerçek anlamlarından hem lık, kavram ya da eylemi karşılar; zamanla anlam geniş-
de dilin kullanım sahası içinde kazanmış oldukları diğer lemesine uğrayarak değişik anlamlar kazanabilir. Çoğu
anlamlarından yararlanırız. Bazı sözcüklerin birden fazla sözcük kullanıldıkça, tarihsel, toplumsal gelişmelerin ve
anlamı vardır. Bu anlam çeşitliliği, kelimeleri kullanırken bireysel özelliklerin etkisiyle anlam çerçevesini geniş-
daha özenli olmamızı gerektirirken sözcüklerin de çok letmiş, çok anlamlı duruma gelmiştir. Sözcükte anlam
anlamlılık özelliğini ön plana çıkarır. değişmesi, anlam genişlemesi ya da mecazlaşma yoluyla
zaman içinde kazandıkları değişik anlamlara çok anlam-
Yukarıdaki parçaya göre aşağıdakilerden hangisi
söylenemez? lılık denir. Anlam çerçevesinin genişleyerek çok anlamlı-
lığın oluşmasında; kavramlar arasında benzerlik, yakınlık
A) Dil, büyüklü küçüklü birçok anlam biriminden oluş- vb. ilgilere dayalı aktarmalar etkili olmuştur.
maktadır.
Yukarıdaki parçayla ilgili aşağıdakilerden hangisi
B) Sözcüklerin birden fazla anlamının olması, farklı yo- söylenemez?
rumların önünü açabilir.
C) Bir sözcüğü anlamak için onun sözlükteki karşılığını A) Tanımlamadan yararlanılmıştır.
bilmek yeterlidir. B) Örneklendirme kullanılmıştır.
D) Sözcükler zamanla kullanıma bağlı olarak anlam C) Tartışmacı anlatım biçiminden yararlanılmıştır.
farklılıkları yaşayabilir. D) Karşılaştırmadan yararlanılmıştır.

4 Kelimelerin zihinde oluşturduğu çağrışımlar onların
anlamlarıdır. Herhangi bir söz dizimsel yapı içinde yer
almadığında bir sözcüğün zihindeki karşılığı birden fazla
olabilir. Bir kelimenin birden fazla anlama gelme özel-
liğine çok anlamlılık denir. Çok anlamlılık, sözcüklerin
2 Anlamlı sözcükler bir işi, hareketi, durumu, duyguyu, zaman içinde kullanıma bağlı olarak anlam genişleme-
düşünceyi, soyut ya da somut bir varlığı ifade eder. lerine uğramaları ve benzerlik, farklılık gibi yönlerden ilk
Örneğin “geldi, okuyor, sıcak, mutluluk, kolay, elma, ülke” anlamından farklı anlamlar kazanmaları sonucu oluşur.
ifadeleri anlam sınırları belli olan kavramların karşılığı- Bu durum özellikle Türkçe gibi kökeni çok eski zamanlara
dır. “Ve, ile, için, kadar, ama, fakat, lakin, meğer, çünkü” dayanan dillerde sıkça görülür. Çünkü bir sözcüğün yeni
gibi görevli sözcükler ise diğer sözcükler arasında çeşitli bir anlam kazanabilmesi için onun yalnız belli kişilerce
anlam ilgileri kurarak bunların cümle içinde kullanılmala- değil, toplumca söz konusu yeni anlamda kullanılması
rına yardımcı olur. gerekir. Bu kullanım yaygınlığına erişmek için de uzun

Aşağıdakilerden hangisi bu parçanın yazılma amacı zaman gereklidir.
olabilir? Yukarıdaki parçada aşağıdaki sorulardan hangisinin
cevabı yoktur?
A) Günlük hayatta sıklıkla kullanılan kalıp ifadelerin iş-
levini açıklamak A) Çok anlamlılık nedir?
B) Sözcüklerin iletişimdeki yerini ve önemini belirtmek B) Türkçede çok anlamlı sözcüklere ne sıklıkta rastla-
C) Yakın anlamlı gibi görünen sözcüklerin anlamsal nır?
farklarına değinerek dilsel kullanımdaki yanlışların C) Çok anlamlılığın oluşumunda etkili olan etmenler ne-
önüne geçmek lerdir?
D) Sözcüklerin tek başlarına veya söz diziminde kulla- D) Kelimelerin asıl anlamlarını bulmak için nasıl bir yol
nımlarına göre tanımlarını ve işlevlerini açıklamak izlenmelidir?

markaj Yayınları / 8. Sınıf türkçe 3
MARKAJ YAYINLARI