Page 200 - 8. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

200
Özne
• Yüklemin bildirdiği iş, oluş ve hareketi yapan ya da işten etkilenen; olanı karşılayan ögeye özne denir.

Öznenin Özellikleri

› Yükleme sorulan “Kim?” ve › Özne isim soylu › Sözcük veya sözcük › Cümlede açık olarak
“Ne?” sorularına cevap verir. sözcüklerden oluşur. grubu hâlinde olabilir. belirtilmeyebilir.

̛ Örnek:

Ő Kedi, ağaca tırmanıyordu. (Tırmanan ne?) Ő Aslıhan, ödevini bitirince parka gitti. (Giden kim?)
özne özne

Ő İhtiyar kadın, elindeki bastona tutunarak yürüyordu. Ő Elbisenin kolları kısa geldi.
EDİTÖR YAYINLARI
özne (sıfat özne (isim
tamlaması) tamlaması)
Ő Şu rüzgârla coşan martılar, havayı çınlatıyordu. Ő Hayrettin Bey, sonunda evine dönmüştü.
özne (sıfat özne
tamlaması - fiilimsi grubu) (unvan grubu)

• Gizli Özne: Cümlede sözcük olarak bulunmayan, yüklemin aldığı ekten çıkarılan öznedir. Unutulmamalıdır ki
gizli özne, bir özne çeşidi değildir. Gizli özne 3. tekil şahıs zamiri “o” olduğunda yüklemde şahıs eki olmaz.

̛ Örnek: Bu elbiseyi Kızılay’dan aldım� (Alan kim? → Ben)
Bu cümlede “aldım” yüklemindeki “-m” şahıs ekinden hareketle öznenin “ben” zamiri olduğu anlaşılır. Bu özne cümlede
belirtilmemiştir yani gizli öznedir.

• İki çeşit özne vardır: gerçek özne, sözde özne.
Gerçek Özne: Yüklemin bildirdiği işi yapan veya yargının konusu olan öznedir.

Sözde Özne: Yüklemin bildirdiği işi yapan değil, yapılan işten etkilenen öznedir.

̛ Örnek: Ő Babam akşam olunca hayvanları ahıra aldı. Ő Mektuplar, zarflara bir bir yerleştirildi.
gerçek sözde
özne özne

ÇÖZÜMLÜ SORULAR
ÇÖZÜMLÜ SORULAR
1. Aşağıdaki cümlelerden hangisi sadece özne ve 2. “Duygulara ve hayallere tercümanlık edebiyatın var
yüklemden oluşmaktadır? olma sebebidir.” cümlesinin yüklemi aşağıdakiler-
A) Çoğunluk sağlanamadığı için toplantı ertelendi. den hangisidir?
B) Terzilik dediğimiz sanatın kendine özgü incelikleri A) sebebidir
vardır. B) var olma sebebidir
C) Bu yaşına kadar vur patlasın çal oynasın türünden C) edebiyatın var olma sebebidir
bir yaşam sürmüştü. D) tercümanlık edebiyatın var olma sebebidir
D) İşçiler öğle tatilini ağaçların altında uyuyarak ge-
çirdiler.
Çözüm: Ögeler bulunurken tamlamalara dikkat edilmeli-
dir. Tamlamayı oluşturan ifadeler aynı öge içinde değer-
Çözüm: B seçeneğinde verilen cümle sadece özne ve lendirilmelidir.
yüklemden oluşmuştur. Yüklemi bir sözcük olan cümlenin ... tercümanlık edebiyatın var olma sebebidir �
öznesi sözcük grubundan (tamlama) oluşmuştur.
özne yüklem (tamlama)
Terzilik dediğimiz sanatın kendine özgü incelikleri vardır� edebiyatın var olma sebebidir → isim tamlaması
özne (tamlama) yüklem tamlayan eki tamlanan eki