Page 181 - 8. Sınıf Fen Bilimleri Defterim

ÖZETİN ÖZETİ ÜNİTE 6: ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ VE ÇEVRE BİLİMİ

Madde Döngülerinin Yaşam Açısından Önemi Q Küresel ısınma biyoçeşitliliğin azalması, mevsimsel anor-
Q Madde döngüleri, doğal çevrenin korunmasını, çevre kirli- malliklerin yaşanması, şiddetli fırtına ve sellerin oluşması,
liklerinin azalmasını, çevre sorunlarının çözülmesini sağlar. buzulların erimesi ve buzullarda yaşayan canlıların yok
Çevre dengelerinin oluşmasıyla canlılık faaliyetleri de hız olması, deniz seviyesinin yükselmesiyle verimli tarım arazi-
kazanır. lerinin ve yaşam alanlarının yok olması, buharlaşma hızının
Q Canlıların enerji ihtiyacının sağlanması, solunumlarının artması, göl ve nehirlerdeki suların azalmasına bu durumda
gerçekleşmesi, temel ihtiyaçlarının da karşılanması madde içme suyunun azalmasına ve kuraklığa, ormanların zarar
döngüleri sayesinde gerçekleşmektedir. Madde döngüleri görmesi sonucu çölleşmenin oluşumuna neden olmaktadır.
olmasaydı bütün bunlardan bahsetmek mümkün olmazdı.
Q Fosil yakıtların yakılması sonucu atmosferde kükürt ve
Q Madde döngüleri çevresel dengenin de oluşmasını sağlar. azot içeren gazlar oluşur.
Canlı nesillerinin devam etmesi, doğal dengelerin oluşması,
hava olaylarının gerçekleşmesi madde döngülerine bağlıdır. Q Bu gazlar atmosferde su buharıyla birleşerek kuvvetli asit
Q Madde döngüleri canlıların hayatta kalabilmesi için çok olan nitrik asit ve sülfürik asit damlalarını oluşturur.
önemlidir. Su miktarındaki azalmadan tüm canlılar olumsuz Q Oluşan asit damlaları yağışlarla yeryüzüne inerek asit yağ-

etkilenir. Çöl ikliminde su az olduğu için canlı çeşitliliği çok murlarına neden olmaktadır.
azdır. Yağmur ormanlarında su fazla olduğu için canlı çeşit-
liliği çok fazladır. Sanayileşmenin artması, yeşil alanların Q Asit yağmurları, yeryüzündeki sulara karıştığında suların
azalması, karbondioksit ve oksijen döngüsünü olumsuz asitlik derecesini etkileyeceğinden suda yaşayan bazı hay-
yönde etkilemektedir. van ve bitki türlerinin yok olmasına neden olur.

Q Dünya’ya gelen Güneş ışınları yeryüzünden yansıdıktan Q Her yıl artan sıcaklık ortalamaları, deniz seviyesinde yük-
sonra havadaki karbondioksit ve metan gibi gazlar tara- selme ve buzulların erimesiyle bazı canlı türlerinin yok
fından tutulur. Buna sera etkisi denir. Sera etkisi Dünya olması, aşırı kuraklık ve sel olayları sonucunda dünya ülke-
yüzeyinin sıcaklığının artmasına yani küresel ısınmaya lerinin küresel ısınmaya karşı önlem almasını sağlanmıştır.
sebep olur. Oksijen oranının azalmasına ve solunum sorun-
larına sebep olur. Azot döngüsündeki aksama sonucunda Q Dünya’da Türkiye’de dahil olmak üzere birçok ülkenin yer
havadaki azotlu gazların oranının artması asit yağmurla- aldığı İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi imzalanmıştır.
rına ve doğal dengenin bozulmasına sebep olacaktır. Q Bu sözleşmede küresel ısınmaya karşı birçok önlem yer alır.

Küresel İklim Değişikliklerinin Nedenleri ve Bu çalışmalar doğrultusunda Japonya’nın Kyoto şehrinde
Olası Sonuçları “Kyoto Protokolü”nün yürürlüğe girmesini sağlamışlardır.
Bu protokol 169 ülke ve Avrupa Birliği tarafından onay-
lanmıştır.

Q Bu protokolde ülkeler, atmosfere salınan sera gazı mik-
tarının belirli bir orana düşürülmesini, çevreyi korumaya
yönelik politikalar geliştirmelerini, yenilenebilir enerji kay-
naklarına yönelmeyi, fabrikaların atık maddelerini yeniden
düzenlemeyi sağlayacak görüşler yer alır.
Küresel İklim Değişikliğini Önlemek İçin
Q Güneş ışınlarının yeryüzüne gelme açısı, ormanların var- Yapılması Gerekenler
lığı, arazi kullanımı, fosil yakıtların kullanım miktarı, enerji
tüketimi, atmosfere salınan sera gazı miktarı gibi durum- Q Fosil yakıtlar yerine yenilenebilir enerji kaynaklarının kul-
lar iklimi etkileyen unsurlardır. Bu unsurların herhangi lanılmalı, ormanlık arazilerin tahribi engellenip, ormanlık
birinin eksik ya da fazla olması durumu iklim değişikliğine alanlar artırılmalı, evlerimiz ve iş yerlerimiz ısı kaybına
neden olmaktadır. karşı yalıtılmalı, asit yağmurlarını engellemek için fab-
Q Atmosferde salınan sera gazı miktarının artması Güneş rika bacalarına filtre takılmalı, enerji israfından kaçınıp,
ışınlarının yeryüzünden yansıyarak veya geri dönmesini tasarruflu ampuller kullanılmalı, toplu taşıma araçları kul-
engellediğinden her geçen yıl ortalama sıcaklığın artmasına lanmalı, geri dönüşümü sağlanabilen ürünler çöpe atılmayıp
ve küresel ısınmanın oluşmasına neden olmaktadır. Küresel geri dönüşüm işlemi sağlanmalı, plastik ürünler mümkün
ısınmanın etkisiyle kalıcı iklim değişikliği oluşmaktadır. olabildiğince az kullanılmalıdır.

180 8. Sınıf Fen Bilimleri