Page 206 - 5. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

Kuvvet ve Kuvvetin Ölçülmesi

KUVVETIN ÖZELLIKLERI VE ÖLÇÜLMESI
KUVVETIN ÖZELLIKLERI VE ÖLÇÜLMESI • Gerilen yayın boyu uzar� Bu da dinamometrenin üze-
Kuvvet; rinde uzama miktarını gösteren değer olur� Bu değer
cismin dinamometreye uygulamış olduğu kuvveti gös-
› duran bir cismi hareket ettirebilir,
terir�
› hareket eden bir cismi durdurabilir, • Dinamometre ile ölçülen kuvvetin birimi Newton’dur�

› hareket eden bir cismin yönünü değiştirebilir, Kısaca “N” harfi ile gösterilir�
› cisimlerin şekillerini değiştirebilir, • Dinamometrelerde farklı kalınlık ve uzunlukta yaylar
› hareket eden bir cismi yavaşlatabilir� kullanılabilir�

̛ Örnek: Yazı yazarken, makasla kağıdı keserken, • Yayın cinsi, kalınlığı ve boyu dinamometrenin hassa-
EDİTÖR YAYINLARI
çekmeceyi açarken, topa vururken, hamur yoğururken siyetini belirler�
kuvvetin farklı etkilerinden faydalanabiliriz� • Dinamometrelerdeki yayın esneklik özelliğinin bozul-
• Cisimler arasında fiziksel temas sonucu ortaya çıkan maması koşuluyla uygulanan kuvvetin büyüklüğü art-
kuvvetlere temas gerektiren kuvvetler denir� tıkça yayın uzama miktarı da artar�

̛ Örnek: Masanın üstündeki bir kitabı elimizle itmek • Ince yaya uygulanan kuvvet yayın esneklik özelliği-
veya çekmek için kitaba temas etmemiz gerekir� nin kaybolmasına sebep olabilir� Çünkü yaylara aşırı
• Fiziksel temas olmaksızın cisimleri hareket ettirebilen büyük bir kuvvet uygulandığında yay sarmalı bozu-

kuvvetlere temas gerektirmeyen kuvvetler denir� lur ve tekrar eski haline gelmez� Bu durumda yaylara
uygulanan kuvvetler ortadan kalktığında tekrar ölçüm
̛ Örnek: Mıknatısın iğneleri çekmesi, elimizdeki bir yapamaz ve yayların durumu şekilde gibi olur�
topu bıraktığımızda yere düşmesi (yer çekimi kuvveti),
yün kazağa sürtülen plastik bir tarağın küçük kağıt par-
çalarını çekmesi (elektrik kuvvet) temas gerektirmeyen İnce yay
kuvvetlerdir�
Dinamometre
Dinamometre
• Cisimlere uygulanan kuvvetin büyüklüğünü ölçmeye Bozulan yay
yarayan araçlara dinamometre denir� Dinamometre
günlük hayatta yaylı kantar olarak da bilinir� • Dinamometrelerin esneklik özelliğinin bozulmaması
için dinamometrenin üzerinde ölçebileceği en büyük
Dinamometrenin tutulduğu yer kuvvet belirtilir�

• Dinamometrelerin ölçebileceği kuvvet değeri kullanı-
0
10 lan yayın cinsine, kalınlığına, boyuna bağlıdır�
20
30 Uzayabilen sarmal yay • Büyük kuvvetleri ölçerken kalın yaylı dinamometreler,
40 hassas ölçümlerde kolay esneyebilen ince yaylı dina-
50 mometreler kullanılır�
Cismin asıldığı yer • Günümüzde kullanılan teknolojiyle farklı türden dina-

mometreler yapılmıştır�
Cismin ağırlığını ölçer çünkü ağırlık
da bir kuvvettir�
• Dinamometrenin içinde esnek bir yay vardır�

• Üzerinde ölçeklendirilmiş bir gösterge bulunur�
• Dinamometrelere asılan cisim bir kuvvet uygular ve Yaygın kullanılan Dijital dinamometre
bu durumda dinamometere içindeki yay gerilir� dinamometre

206 Fen Bilimleri / 2. Ünite