Page 167 - 5. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

4. Tema

METİN İÇİ VE METİNLER ARASI KARŞILAŞTIRMA
METİN İÇİ VE METİNLER ARASI KARŞILAŞTIRMA
• Metin içi unsurlardan kasıt; içerik, söylem ve yapıdır� Bir metnin paragrafları bu açılardan farklılık gösterebilir�

• Metinler yazılış amaçları, yapı özellikleri, anlatım türleri açısından farklılık gösterir� Metinler arasındaki farklılıkların
verildiği bu tabloda da görüldüğü gibi metinler dil ve anlatım, metin türü ve şekil açısından farklılıklar gösterebilir�

BİLGİLENDİRİCİ METİNLER HİKÂYE EDİCİ METİNLER ŞİİR METİNLERİ
Yazılış Öğretmek, bilgi vermek, açıkla-
amacı ma yapmak Olay içinde yaşatmak Bir duyguyu sezdirmek
İnsanı ve toplumu ilgilendiren bir- Aşk, sevgi, ayrılık, tabiat, anne
EDİTÖR YAYINLARI
Konu Bilimsel, sosyal ve kültürel konu- çok konu ve temaya yer verilebi- sevgisi, vatan sevgisi gibi daha
ve lara ağırlık verilir� Konular gerçek
tema hayattan seçilir� lir� Konu gerçek veya hayal ürünü çok duygu yönü olan konu ve
bir olaydan seçilebilir� temalar işlenir�
Yapı Düzyazı biçiminde yazılır� Parag- Düzyazıyla, paragraflar hâlinde
özelliği raf hâlinde düzenlenir� yazılır� Dizeler hâlinde yazılır�
Niteleyici ifadeler sıklıkla kullanı- Coşkulu, akıcı, duygu dolu bir
Ciddi bir üslup kullanılır� Nesnel lır� Anlatımda öznellik hâkimdir� anlatımı vardır� Ses benzerlik-
Anlatım cümlelere ağırlık verilir� Kelimeler Anlatım akıcı ve sürükleyicidir� lerinden ve söz sanatlarından
özelliği genellikle gerçek anlamlarıyla
kullanılır� Kelimelerin mecaz anlamlarına yararlanılır� Kelimelerin mecaz
da yer verilir� anlamlarına sıkça yer verilir�

• Farklı metinler; temaları, konuları, olayları ve karakterleri bakımından karşılaştırılabilir� Bu karşılaştırma yapılırken
sözü edilen kavramların benzer ve farklı yönleri tespit edilerek bir karşılaştırma yapılır�

Akif, sokak hayvanlarını çok severdi� Her sabah İstanbul’daki bazı gönüllü hayvanseverler sokak
uyanır uyanmaz aklına gelen ilk şeydi� “Gece boyu hayvanlarının yaşama tutunması için etkinlikler dü-
minik dostlar dışarıda ne yapmışlardır? Hava da zenledi� Her gün, belirli alanlarda toplanıp belirli böl-
soğuktu� Yemek bulabilmişler midir acaba?” Bu dü- gelere mama ve su bırakmaya başladılar� Yaklaşık
şünceler kafasında canlanırken hızlıca üstünü giy- 6 aydır devam eden bu durum sokak hayvanları ile
di� Akşamdan kalan yemekleri ve onlar için aldığı ilgili bir yasa çıkana kadar sürecek gibi görünüyor�
mamaları kaptığı gibi sokağa indi� I. METİN II. METİN

Hikâye türündeki bir metinden alınmıştır. Bilgilendirici bir metindir.
Hikâye edici bir metindir. Haber metninden alınmıştır.
Anlatıcı 3. kişidir. Konu, sokak hayvanlarıdır.

Karşılaştırma yöntemi kendi içinde temel olarak üç farklı şekilde yapılmaktadır:

Benzerliklerden Yararlanma: Canlı ya da cansız varlıkların ve kişilerin sadece benzer özelliklerini ele alarak ya-
pılan bir karşılaştırma yöntemidir�

̛ Örnek: Nehir suyu akıcıdır; geri dönmez, aynı yatağı yeniden kullanmaz� Yaşam da böyledir, geriye alamazsın�
Zıtlıklardan Yararlanma: Yazıya konu olan hususların zıt kavramlarının ve özelliklerinin karşılaştırıldığı yöntemdir�

̛ Örnek: Çok sevimli ancak bir o kadar da kibirli bir insandır kendisi�
İlişki Kurma: İki olay ya da kişiyi benzer ilişkiler üzerinden anlatarak yapılan bir karşılaştırma yöntemidir�

̛ Hayvanlar da bazı durumda insanlar gibi davranışlar sergilerler�

Türkçe / 4. Tema 167