Page 88 - 11. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI KAZANIM ODAKLI VE BECERİ TEMELLİ SORU BANKASI

5. ÜNİTE: SOHBET VE FIKRA ÖZETİN ÖZETİ

FIKRA (KÖŞE YAZISI)

Q Gazete ve dergilerde sanat, spor, bilim ya da kültürle ilgili konularda düşüncelerin dile getirildiği ya da güncel olaylar ve
ülke sorunlarıyla ilgili konularda değerlendirmelerin yer aldığı, rahat ve içten bir üslupla kaleme alınan metinlere fıkra
denir. Bu tür fıkralara “köşe yazısı” adı da verilir.

Fıkra Türünün Özellikleri

5 Bu yazılar gazete ve dergilerin belli sütun ve köşelerinde 5 Okuyucunun ilgisini çekecek farklı yorum ve değerlendir-
yayımlandıkları için “köşe yazısı” olarak da adlandırılır. meler içerir.

5 Düşünceler kanıtlanmaz, konuyla ilgili kişisel görüşler 5 Akıcı, açık, yalın bir anlatım söz konusudur.
anlaşılır şekilde dile getirilir.
5 Fıkra yazarlığı sürekli kendini yenilemeyi, derin bir yorum
5 Okurun düşüncelerini yönlendirmek, okura farklı bakış ve kavrayış gücünü gerektirir.
açıları kazandırmak amaçlanır.
5 Anlatımda atasözü, deyim, özdeyiş ve halk fıkralarına
5 Güncel konularla ilgili olduğundan kısa ömürlü yazılardır. sıkça yer verilir.

Cumhuriyet Öncesinde Fıkra Cumhuriyet Dönemi’nde Fıkra

Türk edebiyatında fıkra türündeki metinlerin ilk örnekle- Gazete ve dergiciliğin Cumhuriyet Dönemi’nde gelişmesi,
rine Tanzimat Dönemi’nde rastlanır. Bu dönemde hürriyet, fıkra türünde hem niteliksel gelişmeyi hem de niceliksel
eşitlik, özgürlük, adalet gibi sosyal konularda köşe yazı- artışı beraberinde getirmiştir. Bu dönemdeki fıkralarda ede-
ları yazılmıştır. Tanzimat Dönemi’nde Namık Kemal, Şinasi, biyat ve sanat konularının yanında güncel, siyasi ve sos-
Ahmet Mithat Efendi gibi isimler bu türde ön plana çıkar- yal olaylarla ilgili değerlendirmeler yapılmıştır. Yusuf Ziya
ken daha sonraki dönemlerde Ahmet Haşim, Ahmet Rasim, Ortaç, Haldun Taner, Attila İlhan, Orhan Seyfi Orhon,
Ziya Gökalp, Refik Halit Karay gibi isimler bu türde yazılar Ahmet Kabaklı gibi isimler bu dönemin fıkra yazarları ara-
kaleme almışlardır. sında gösterilebilir.

Sohbet ile Fıkra Arasındaki Benzerlikler ve Farklılıklar

Q Her iki türde de konu sınırlaması yoktur. Ancak fıkrada konunun güncel olması zorunluluğu vardır.
Q Her iki tür de gazete çevresinde gelişen metinlerdendir ve düşünceye dayanır.
Q Fıkra yazarı, okuyucusunu kendi düşünceleri doğrultusunda yönlendirmeyi amaçlarken sohbet yazarının böyle bir kaygısı
yoktur.
Q Fıkra, etkisi uzun süren bir yazı türü değilken sohbet hemen hemen her zaman okunabilen bir türdür.

Q Sohbette yazar karşısında birisi varmış gibi sorular sorup, sorulara cevap verirken; fıkrada okura direkt hitap etmez ve
samimi bir üslupla ele aldığı konuyu işler.

Türk Edebiyatında Fıkra Türünde Yazılmış Önemli Bazı Eserler

» Ahmet Haşim Bize Göre / Gurabahane-i Laklakan » Ahmet Rasim Şehir Mektupları
» Refik Halit Karay Guguklu Saat / Kirpinin Dedikleri » Falih Rıfkı Atay Eski Saat

» Yusuf Ziya Ortaç Sarı Çizmeli Mehmet Ağa » Orhan Seyfi Orhon Kulaktan Kulağa

Markaj Yayınları / 11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı
MARKAJ YAYINLARI 87