Page 7 - 11. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI KAZANIM ODAKLI VE BECERİ TEMELLİ SORU BANKASI

ÖZETİN ÖZETİ 1. ÜNİTE: GİRİŞ

EDEBİYAT VE TOPLUM İLİŞKİSİ

Q Edebiyat; düşüncelerin, duyguların veya hayallerin insan- Q Edebiyatın; toplum özelliklerini barındırması, toplum
lara estetik bir zevk ve anlayışıyla aktarılması sanatıdır. sorunlarını dile getirmesi ve bununla birlikte toplumsal
Edebiyat insana yönelik bir faaliyet olduğu için sosyal değişimde söz sahibi olması beklenir. Yani edebiyat bir
hayattan ayrı düşünülemez. yandan toplumu etkilerken bir yandan da ondan etkilenir.

Q Edebi eserlerin yaratılış sürecinde toplumun payının göz Q Edebiyat; toplumsal varoluşun ve milli kimliğin, düşünce
ardı edilemeyeceği bilinen bir gerçektir. Yani edebiyat ve ve sanat alanında inşası ve gelecek kuşaklara aktarılma-
toplum arasında karşılıklı bir ilişki vardır. sında önemli bir araçtır.

Q Her yazar belirli bir sosyal ortamda doğup büyür ve bir Q Edebiyatımızda pek çok yazar toplumsal sorunları eserle-
dünya görüşü edinir. Bu dünya görüşünü de eserlerine rine taşımakla kalmamış o sorunların çözüm yolları hak-
yansıtır. kında somut düşüncelerle de okurlarını yönlendirmişlerdir.

EDEBİYATIN SANAT AKIMLARI İLE İLİŞKİSİ

Q Sanatta görüş, duyuş, anlayış bakımından yenilikler ortaya koyan, farklılık gösteren harekete sanat akımı denir. Sanat
akımları, sadece edebiyat sanatına özgü akımlar değildir. Başka sanatlarda da varlıklarını hissetirir. Edebiyat açısından;
benzer sanat anlayışlarını eserlerine yansıtan sanatçıların ortaya koydukları ilkeler şeklinde tanımlanabilir sanat akımları.

Q Edebiyat akımlarının her biri, kendine has ilke ve özellikleri ile sanatçıyı, dolayısı ile eseri etkiler. Yani edebi eserler, belli
bir sanat anlayışı doğrultusunda kaleme alınır. Aynı anlayışla kaleme alınan edebi eserler de zamanla sanat akımlarının
gelişip yaygınlaşmasını sağlar. Böylelikle edebiyat akımları ile edebi eserler arasında karşılıklı bir ilişki kurulmuş olur.
Q Sanat akımlarının hemen hepsinde, ortaya çıktıkları dönemin toplumsal yapısı, fikir hareketleri ve ideolojileri söz konu-
sudur. İlk olarak Batı’da ortaya çıkan ve zamanla diğer milletlerde de varlık gösteren başlıca sanat akımları şunlardır:
klasisizm, romantizm (coşumculuk), realizm (gerçekçilik), natüralizm (doğalcılık), parnasizm, sembolizm (simgecilik), emp-
resyonizm (izlenimcilik), ekspresyonizm (dışavurumculuk), kübizm, fütürizm (gelecekçilik), dadaizm, sürrealizm (gerçeküstü-
cülük) ve egzistansiyalizmdir (varoluşçuluk).

Klasisizm Romantizm Realizm (Gerçekçilik)
16. yüzyılın sonlarında Fransa’da Klasisizme tepki olarak 18. yüzyılın 19. yüzyılın ikinci yarısında romantizme
doğmuştur. Merkezinde yer alan ikinci yarısında doğan, duygu ve hayali tepki olarak doğmuştur. Sanatçılar,
kavramlar akıl ve sağduyudur. Duygu ve ön planda tutan bir edebi akımdır. gündelik hayatı tüm gerçekliği ile
eğilimler bu akımda önemsenmez. 18. Konular genellikle günlük hayattan ve yansıtmışlardır. Temsilcileri: Stendhal,
yüzyılın sonuna dek varlığını sürdür- milli tarihten seçilir. Temsilcileri: Victor G. Flaubert, Balzac, E. Hemingway,
müştür. Konular daha çok tarihten ve Hugo, Shakespeare, J. J. Rousseau, Dostoyevski, Çehov, Tolstoy; H. Ziya
mitolojiden seçilmiştir. Temsilcileri: La Goethe, Puşkin, Lamartine; Namık Uşaklıgil, H. Edip Adıvar, Yakup Kadri,
Fontaine, Racine, Corneille, Moliere... Kemal, Ahmet Mithat Efendi... R. Nuri Güntekin, M. Şevket Esendal...

Natüralizm Parnasizm Sembolizm (Simgecilik)

Gözlemle birlikte bilimselliği de esas Parnasizm, şiire has bir akımdır. 19. 19. yüzyılın ikinci yarısında parna-
alan bir akımdır. Yazar, insan davra- yüzyılın ikinci yarısında Fransa’da sizme tepki olarak ortaya çıkmış, şiire
nışlarını açıklamak için soya çekimi romantizme tepki olarak ortaya çık- özgü bir akımdır. Kelimelerin sembolik
dikkate almalı, tıpkı bir bilim adamı mıştır. Şiirler realist anlayışla yazılır, anlamlarından yararlanılmış, anlam
gibi davranmalıdır. Temsilcileri: Akımın sanat sanat içindir görüşü hakimdir. kapalılığı amaçlanmış, şiir ile musiki
öncüsü Emile Zola, A. Daudet, Guy de Temsilcileri: T. Gautier, F. Coppee, J. yakınlaştırılmıştır. Temsilcileri: Baude-
Maupassant, Goncourt Kardeşler; H. Maria de Heredia, T. Banville; C. Şaha- laire, Verlaine, Mallarme, Paul Valery;
Rahmi Gürpınar, Nabizade Nazım... bettin, Tevfik Fikret, Yahya Kemal... Cenap Şahabettin, Ahmet Haşim...

6 Markaj Yayınları / 11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı
MARKAJ YAYINLARI