Page 10 - 11. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI KAZANIM ODAKLI VE BECERİ TEMELLİ SORU BANKASI

1. ÜNİTE: GİRİŞ ÖZETİN ÖZETİ

“ki”nin Yazımı “de”nin Yazımı

Q Bağlaç olan “ki” kendisinden önce gelen sözcükten ayrı Q Bağlaç olan “de” kendisinden önce gelen sözcükten ayrı
yazılır. Söz ve söz gruplarıyla cümleleri birbirine bağlar. yazılır ve “te/ta” biçiminde kullanılmaz.
» Şimdi anlıyorum ki o yaptıklarım hataydı. » Dün beni soran adam, okula da uğramış.
» Duydum ki unutmuşsun gözlerimin rengini. Q Ek olan “-de” kendisinden önce gelen sözcüğe bitişik yazı-
lır ve “te/ta” biçiminde kullanılır. Özel isimlere eklendi-
Q Ek olan “-ki” kendisinden önce gelen sözcüğe bitişik ğinde kesme işareti ile ayrılır.
yazılır. İsmin yerini tutar ya da eklendiği sözcüğü sıfat » Habersiz gidince aklım sende kalmıştı.
yapar.
» İkametgâhının İzmir’de olduğunu söylememişti.
» Onun çantası mor, Buse’ninki ise pembe. (ilgi zamiri)

» Bahçedeki gülleri budamış. (sıfat yapan ki) “mi”nin Yazımı
Bağlaç olan “ki” bazı kelimelerle kalıplaşarak bitişik yazılır. Q Kendinden önceki sözcüklerle hiçbir zaman birleşmez.
Bu kelimelerin baş harfleri “SOM BaHÇeMİ” şeklinde kod- Kendinden sonra gelen eklerle de bitişik yazılır.
lanır. » Yarim İstanbul’u mesken mi tuttun?
» sanki, oysaki, mademki, belki, hâlbuki, çünkü, meğerki, » Her akşam kitap okuyor mu?
illaki » Sen miydin o, yalnızlığım mıydı yoksa?

Birleşik Sözcüklerin Yazımı

Bitişik Yazılan Birleşik Sözcükler Q “Hane, name, zade” kelimeleriyle oluşturulan birleşik söz-
Q Ses düşmesine uğrayan birleşik sözcükler bitişik yazılır. cükler bitişik yazılır.
» pazartesi (pazar+ertesi), niçin (ne+için), nasıl (ne+asıl)... » dershane, kahvehane, yazıhane; kanunname, seyahat-
name, siyasetname; amcazade, dayızade...
Q “Etmek, olmak” gibi yardımcı fiillerle kurulan birleşik fiil-
ler; ses düşmesine, ses değişmesine veya ses türemesine Ayrı Yazılan Birleşik Sözcükler
uğrarlarsa bitişik yazılır.
Q “Etmek, eylemek, olmak” gibi yardımcı fiillerle kurulan
» kaydetmek, hap(i)solmak, bakakalmak, gelivermek... birleşik fiiller, ilk kelimesinde herhangi bir ses düşmesi
Q Sözcüklerin her ikisi veya ikincisi, birleşme sırasında anlam veya türemesine uğramazsa ayrı yazılır.
değişikliğine uğrarsa bu sözcükler bitişik yazılır. » yardım etmek, namaz kılmak, derman bulmak, var olmak...
» kuşburnu, ayşekadın (bitki adları); tavukgöğsü, alinazik, Q Birleşme sırasında kelimelerinden hiçbiri veya ikinci keli-
(yiyecek adları); balköpüğü, kavuniçi (renk adları); beştaş, mesi anlam değişikliğine uğramayan sözcükler ayrı yazılır.
üçtaş, dokuztaş (oyun adları)...
» köpek balığı, deve kuşu, ağustos böceği, çörek otu, lüle
Q Somut olarak yer bildirmeyen “alt”, “üst” ve “üzeri” söz- taşı, tuz ruhu, hava yolu, açık oturum, ana dili, yer
cüklerinin sona getirilmesiyle oluşturulan birleşik sözcük- çekimi, iş birliği, gök bilimi, yarım küre, gök taşı, hafta
ler bitişik yazılır.
sonu...
» bilinçaltı, gözaltı, bayramüstü, olağanüstü, öğleüzeri...
Q “alt, üst” sözcüklerinin somut olarak yer belirttiği birleşik
Q “Ev, baş, oğlu, kızı, ağa, efendi, bey, hanım, nine, başı” sözcükler ayrı yazılır.
sözcükleriyle kurulan bazı birleşik sözcükler asıl anlamla-
rını korudukları hâlde gelenekleştikleri için bitişik yazılır. » deri altı, yer altı, baş üstü, arka üstü, böbrek üstü bezi...
» yayınevi, başkent, eloğlu, elkızı, hanımefendi, beyefendi, Q “-r / -ar / -er, -maz / -mez ve -an / -en” sıfat-fiil ekle-
ağabey, hacıağa, onbaşı... riyle kurulan sıfat tamlaması yapısındaki birleşik kelime-
ler ayrı yazılır.
Q Ara yönleri belirten sözcükler bitişik yazılır.
» çalar saat, döner sermaye, güler yüz, yazar kasa; çıkmaz
» kuzeybatı, güneydoğu, kuzeydoğu, güneybatı.
sokak, tükenmez kalem; akan yıldız, uçan daire...

Markaj Yayınları / 11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı 9
MARKAJ YAYINLARI