Page 8 - 10. SINIF BİYOLOJİ DEFTERİM - GİRİŞ YAYINLARI

ÖZETİN ÖZETİ 1. ÜNİTE: MAYOZ VE EŞEYLİ ÜREME

Mayoz

Diploit eşey ana hücrelerde kromozom sayısını yarıya indirerek haploit kromozom sayısına sahip gametleri oluşturan özelleşmiş
hücre bölünmesidir. Mayoz bölünme ile nesiller boyunca kromozom sayısı korunmuş olur.

Q Şekil ve yapı bakımından birbirine benzeyen biri anneden Eşlenmemiş homolog Eşlenmiş homolog
biri babadan gelen kromozomlara homolog kromozom kromozomlar kromozomlar
} }
denir. Homolog kromozomlar üzerinde aynı karaktere etki }
Replikasyon
eden genlerin bulunduğu bölgeye lokus denir. Eşey ana (DNA eşlenmesi)
hücrelerin çiftler halinde bulunur. Bu hücrelere diploit (2n) Sentromer Sentromer
denir. Mayoz sonucu oluşan gametler homolog kromozom- }
GİRİŞ YAYINLARI
lardan sadece birini taşır. Bu hücrelere haploit (n) hücre- Lokus } Lokus
ler denir. Kardeş
}
Q Eşey ana hücreleri mayoz bölünme gerçekleşmeden önce kromatitler Kardeş olmayan
interfaz geçirir. İnterfaz sadece mayoz I'den önce ger- kromatitler
çekleşir.

Mayoz I

1. Çekirdek Bölünmesi I (Karyokinez I) Metafaz I: Homolog kromozomlar ekvatoral düzlemde karşı-

Profaz I: Mayoz bölünmenin en karmaşık ve en uzun evresi- lıklı olarak dizilirler.
dir. Çekirdek zarı çekirdekçik ve kaybolur. İğ iplikleri oluşur. Anafaz I: İğ ipliklerinin kısalıp kalınlaşmasıyla homolog kro-
mozomlar rastgele karşılıklı kutuplara çekilir. Bu durum gamet
Tetrat Sinapsis Krossing over
çeşitliliğine neden olan faktörlerden biridir. Homolog kromo-
zomların zıt kutuplara çekilmesiyle kromozom sayısının ve DNA
miktarının her bir kutupta yarıya inmesinin temelleri atılır.
Telofaz I: Kromozomlar kutuplara ulaştığında her bir
Kiyazma kutupta haploit kromozom takımı bulunur. Kromozomların
çevresinde çekirdek zarı oluşur. Çekirdekçik gözlenir. İğ
Q Homolog kromozomlar ve kardeş kromatitler yan yana iplikleri kaybolur.
gelerek birbirinin üzerinde kıvrılmasıyla sinapsis gerçek-
leşir. Kardeş olmayan kromatitlerin temas noktalarına 2. Sitoplazma Bölünmesi I (Sitokinez I)
kiyazma denir. Homolog kromozomlar yan yana gele- Hayvan hücrelerinde dıştan içe doğru boğumlanma ile bitki
rek oluşturulan dört kromatitli yapıya tetrat denir. hücrelerinde içten dışa doğru ara lamel oluşumuyla gerçek-
Homolog kromozomların kardeş olmayan kromatilerinde leşir. Mayoz I sonucunda homolog kromozomların birbirinden
gerçekleşen gen alışverişine krossing over denir. Her ayrılmasıyla kromozom sayısı başlangıçtaki miktarının yarı-
mayozda sinapsis ve tetrat gerçekleşirken krossing sına düşer. Sitoplazma bölünmesiyle iki yeni hücre oluşur.
over gerçekleşmeyebilir.

n

n

İnterfaz Profaz I Metafaz I Anafaz I Telofaz I Sitokinez I

26 Giriş Yayınları / 10. Sınıf Biyoloji