Page 6 - 10. SINIF BİYOLOJİ DEFTERİM - GİRİŞ YAYINLARI

ÖZETİN ÖZETİ 1. ÜNİTE: HÜCRE BÖLÜNMELERİ

mİtoz ve eşeysİz üreme

Belirli gelişim evrelerinden geçerek olgunlaşan bir hücreden yeni hücrelerin oluşması olayına bölünme denir. Mitoz bölünme tek
ve çok hücreli ökaryot canlılarda gerçekleşen metabolik bir olaydır. Mitoz bölünme tek hücreli canlılarda üremeyi sağlarken çok
hücreli canlılarda ise büyüme, gelişme ve doku onarımını sağlar.

Hücre Bölünmesinin Gerekliliği

Q Büyüme esnasında hücrelerin hacim ve yüzey alanı artar. Hücrenin yüzey artışı hacim artışına göre daha yavaş gerçek-
leştiğinden hücre madde alışverişini yeterince sağlayamaz ve hücre bölünmeye ihtiyaç duyar. Böylece bölünen hücrenin
3
2
hacim (r ) / yüzey alanı (r ) oranı dengelenir.
Q Sitoplazma / çekirdek oranı bozulduğunda hücre bölünme kararı alır. Sitoplazmanın büyümesi çekirdeğin hücre konto-
Q GİRİŞ YAYINLARI
lünü zorlaştırır. Bu denge bozulduğunda hücrenin bölünmesi gerekir.
DNA: Tüm canlıların yaşamsal faaliyetleri için gerekli olan genetik materyaldir.
Kromatit
Gen: Bir karakterin ortaya çıkmasını sağlayan DNA bölümlerine denir. Sentromer bölgesi

Kromatin: Ökaryot bir hücrede DNA ve proteinin birlikte oluşturduğu kompleks İğ iplikleri
yapıdır.
Kinetokor
Kromozom: Kromatin ipliklerin kısalıp kalınlaşarak histon proteinlerle birleştiği
yapılardır. Eşlenen bir kromozomun iki parçasından her birine kromatit denir. Bir Kromatin
kromozomun birbirinin aynısı olan iki kromatitine kardeş kromatitler denir. Kardeş
kromatitler
Sentromer: Kardeş kromatitlerin bir arada tutulduğu bölgedir.
(Kromozom sayısı = sentromer sayısı)
Kinetokor: İğ ipliklerinin kromozomlara bağlandığı proteinli kısımlardır.
(Kromatit Sayısı = kinetokor sayısı)

Mitoz

Q Belirli gelişim evrelerinden geçerek olgunlaşan bir hücreden yeni hücrelerin oluşması olayına mitoz bölünme denir. Mitoz
bölünme tek ve çok hücreli ökaryot canlılarda gerçekleşen metabolik bir olaydır. Mitoz bölünme tek hücreli canlılarda
üremeyi sağlarken çok hücreli canlılarda ise büyüme, gelişme ve doku onarımını sağlar.
Yeni oluşmuş bir hücrenin tekrar bölününceye kadar geçirdiği evreye hücre döngüsü
Mitotik evre
denir. Hücre döngüsü interfaz ve mitotik evreden meydana gelir.
karyokinez G 0
İnterfaz sitokinez
Q G , S, ve G evrelerinden meydana gelir. G
2
1
G Evresi G 2 interfaz 1
1
Q ATP ve protein sentezi gibi metabolik olaylar hızlanır. Hücre hacimce artarak büyüme,-
bölünme büyüklüğüne ulaşır. S
S Evresi
Q DNA kendini eşler.
G Evresi
2
Q Hücre mitoz için tüm hazırlıklarını yapar.

6 Giriş Yayınları / 10. Sınıf Biyoloji