Page 11 - 10. SINIF FİZİK FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

1. ünİte: elektrİk ve manyetİzma PARAGRAF TESTİ 5

1 1820 yılında Danimarkalı bilim insanı Hans Christian 3 Anahtar açıkken devrede akım oluşmaz ve pusula ibre-
Oersted (Hans Kristiyan Örsted) (1775-1851) üniversi- leri yerin manyetik alanının etkisiyle aynı tarafa yönelir.
tedeki odasında öğrencilerine ders vermek için hazırlan- Anahtar kapatıldığında iletkenden geçen akım nedeniyle
dığı sırada masasının üzerinde duran pusulanın ibresinin iletken telin etrafında bir manyetik alan oluşur. Yerin oluş-
akım geçen iletken telden etkilendiğini görür. Bu olaydan turduğu manyetik alan, iletken telin oluşturduğu manyetik
yola çıkarak içerisinden akım geçen iletken telin etra- alana göre zayıf olduğundan iletken telin manyetik alanın-
fında manyetik alan oluştuğunu düşünür. Daha sonra bu dan etkilenen pusulaların ibreleri bir halka oluşturacak
sonuca göre çalışmalar yapar. şekilde sapar.
Bu parçada sözü edilen Danimarkalı bilim insanıyla Parçadan hareketle aşağıdakilerin hangisine ulaşı-
ilgili olarak; lamaz?
I� Tesadüfen ulaşılan bir buluşa imza attığına A) Pusula devredeki anahtarın durumundan etkilenir.

II� Manyetik alan üzerine çalışmalar yaptığına B) En güçlü manyetik alanı iletken tel oluşturur.
III� Yeni pusulalar geliştirdiğine C) Manyetik alan anahtarın durumundan etkilenir.
numaralandırılmış ifadelerden hangilerine ulaşılabi- D) İletken tel pusulanın yanlış yön göstermesine neden
lir? olur.
E) Pusulanın ibresi manyetik alanın daha çok olduğu or-
A) I ve III B) Yalnız II tamdan etkilenir.
C) I ve II D) II ve III
E) Yalnız III

4 Üzerinden akım geçen düz iletken telin etrafında oluşan
manyetik alanın büyüklüğü, iletken telden geçen akım
2 şiddeti (Ι) ile doğru orantılıdır. Akım şiddeti artırıldığında
I� Üzerinden akım geçen düz iletken telin etrafında olu- iletken telin etrafında oluşan manyetik alanın şiddeti de
şan manyetik alan, iletken telin bulunduğu düzleme artar. İletken telden geçen akımın yönünün değişmesi,
diktir. manyetik alanın yönünün değişmesine neden olur. Üze-
rinden akım geçen düz iletken telin etrafında oluşan
II� Manyetik alan çizgileri iletken telin etrafında halkalar manyetik alanın büyüklüğünü etkileyen faktörlerden biri
şeklinde oluşur.
de iletken telin, manyetik alan şiddetinin inceleneceği
III� Oluşan manyetik alanın yönü sağ el kuralı ile bulunur. noktaya olan dik uzaklığıdır (d). İletken telin etrafındaki
IV� Bu durumda bükülen dört parmak, manyetik alanın bir noktada oluşan manyetik alan şiddeti, o noktanın ilet-
dolanım yönünü gösterir. ken tele olan dik uzaklığı ile ters orantılıdır. İletken tele
yaklaşıldıkça manyetik alanın büyüklüğü artarken iletken
V� Üzerinden akım geçen iletken tel, başparmak ile akım
aynı yönde olacak şekilde sağ elin avuç içine alınır. telden uzaklaşıldığında azalır.
Parçadaki numaralandırılmış cümlelerden hangileri Bu parçanın konusu aşağıdakilerin hangisidir?
yer değiştirirse parçanın anlam bütünlüğü sağlanmış A) Manyetik alanın doğurduğu sonuçlar
olur? B) İletken telden geçen akımın gücü

A) I ve II B) I ve V C) İletkenlerdeki akımın şiddeti
C) II ve III D) III ve IV D) Manyetik alanın büyüklüğünü etkileyen faktörler
E) IV ve V E) İletken tele olan uzaklığın akıma etkisi

markaj yayınları / 10. Sınıf Fizik 11
MARKAJ YAYINLARI