Page 6 - 10. SINIF TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI FAVORİ ÖĞRETEN PARAGRAF

PARAGRAF TESTİ 2 1. ünİte: gİrİş

5 Eski Türkçeden sonra başlayan Orta Türkçe Devri, Türk- 7 (I) Batı Türkçesinin ilk devri olan Eski Anadolu Türkçesi
lerin yeni yazı dillerini meydana getirdikleri bir dönemdir. (Eski Türkiye Türkçesi) XIII. yüzyıldan XVI. yüzyıla kadar
Bu devirde Türkler batıda Anadolu’ya, kuzeyde Karade- devam etmiştir. (II) Selçuklular, Anadolu Beylikleri ve ilk
niz’in kuzeyi ile batı kısmına kadar yayıldı. Bu devirde Osmanlı bu devre girmektedir. (III) Osmanlı Türkçesi;
Türkçe, Kuzey-doğu Türkçesi ve Batı Türkçesi adı ile Osmanlı Devleti’nin sınırları içinde, Hazar’dan Orta Avru-
ikiye ayrılmıştır. Kuzey-doğu Türkçesi XIII. yüzyıl ile XIV. pa'ya, Kırım’dan Afrika’ya kadar geniş bir sahaya yayıl-
yüzyıllarda Eski Türkçenin devamı olarak Hazar Deni- mıştır. (IV) Türkçe bu devrede yabancı dillerden pek çok
zi’nin kuzeyinde ve Orta Asya’da kullanıldı. Eski Türkçe- kelime ve gramer şekilleri almıştır. (V) Bu yayılma XVI.
nin özelliklerini koruyup geliştirerek devam eden bu yazı yüzyıldan XX. yüzyıla kadar devam etmiştir.
dili, Kuzey ve Doğu Türkçesi olmak üzere iki kolda gelişir.
Parçadaki numaralandırılmış cümlelerden hangileri
Parçanın dil ve anlatımı yönünden aşağıdakilerin yer değiştirilirse parçanın anlam bütünlüğü sağlan-
hangisi söylenebilir? mış olur?
A) Anlatımda süslü bir dil kullanılmıştır. A) I ve II B) I ve V
B) Tartışma yönteminden yararlanılmıştır. C) II ve III D) II ve IV
C) Konu, nesnel ifadelerle dile getirilmiştir. E) III ve IV
D) Anlatım, I. kişi ağzıyla sağlanmıştır.
E) Hakim bakış açısıyla kaleme alınmıştır.

8 Batı Türkçesinin üçüncü devresi Türkiye Türkçesi devre-
sidir. Genellikle “Yeni Lisan Hareketi” bu dönemin baş-
6 Batı Türkçesi; Hazar Denizi’nin güneyinden geçerek langıcı kabul edilir. 1908 yılından bu yana yüzyıla yakın
batıya gelip yerleşen Oğuz Türklerinin yazı dilidir. Türkçe- bir zamanı içine alan bu devrede Türkçe yabancı gramer
nin Eski Türkçeden sonra görülen iki kolundan birini oluş- şekillerini bırakmış ve kendi yatağında akmaya başla-
turur. XIII. yüzyıldan günümüze kadar kesintisiz devam mıştır. Bu devrin temelinde, İstanbul konuşmasının esas
etmiştir. Diğer yazı dillerine göre daha çok gelişme gös- alındığı bir yazı dili vardır. Türkiye Türkçesinin gelişmesi
termiştir. Batı Türkçesi; Eski Anadolu Türkçesi, Osmanlı içinde Yeni Lisan Hareketi’nden sonra en geniş çalışma
Türkçesi ve Türkiye Türkçesi olarak üç devreye ayrılır. Dil İnkılabı’dır. 1928’de Latin alfabesinin kabulü 1932’de
Mustafa Kemal Atatürk tarafından Türk Dili Tetkik Cemi-
Parçadan yola çıkarak;
yeti’nin (Türk Dil Kurumu) kuruluşu bu hareketin önemli
I� Türkiye Türkçesi, Batı Türkçesinin bir kolu olarak doğ- halkalarıdır.
muştur.
Bu parçaya getirilebilecek en uygun başlık aşağıda-
II� Eski Türkçe, Batı Türkçesinden önce kullanılmıştır. kilerden hangisi olabilir?
III� Batı Türkçesi, Türkçenin en gelişmiş yazı dilidir.
A) Türkçe
numaralandırılmış ifadelerin hangilerine ulaşılabilir? B) Batı Türkçesi

A) Yalnız I B) I ve II C) Batı Türkçesinin Devreleri
C) I ve III D) II ve III D) Türkiye Türkçesi
E) I, II ve III E) Yani Lisan Hareketi

6 Markaj Yayınları / 10. Sınıf türk Dili ve edebiyatı
MARKAJ YAYINLARI