Page 31 - 10. SINIF FAVORİ COĞRAFYA DEFTERİM

Ünite 1: Doğal Sistemler ÖZETİN ÖZETİ

TÜRKİYE'DE dış kuvvetlerİn oluşturduĞu yer şekİllerİ

Rüzgârların Oluşturduğu Yer Şekilleri

Q Türkiye yarı nemli bir iklime sahiptir. Bu nedenle akarsular bakımından zengindir. Türkiye'de selinti suların ve akarsuların
oluşturduğu yer şekillerine rastlanmaktadır.

Peribacaları: Aşınmaya karşı fazla ve az dirençli kayaç- Menderes: Türkiye'de az eğimli alanlarda akarsuların oluş-
ların bir arada bulunduğu yerlerde peribacaları oluşur. Ürgüp, turduğu bölümlerdir. Ege Bölgesi'nde Büyük ve Küçük Mende-
Göreme çevresi ve Uşak yakınlarında rastlanır. res ile Gediz nehirlerinde menderes görülmektedir.

Kırgıbayır: Türkiye'de Kapadokya yöresi, Mut ve Ankara Dev Kazanı: Akarsuların çavlan ve çağlayan oluşturduğu
çevresinde rastlanır. yerlerde görülür. Yukarıdan dökülen sular düştüğü yeri aşın-
Delta: Bafra, Çarşamba, Çukurova, Göksu ve Menemen dırır ve çanaklar oluşur. Düden, Kurşunlu, Tortum, Çır ve
Türkiye'deki başlıca deltalardır. Kırkmerdiven şelalelerinde görülür.

Plato: Akarsular tarafından derin yarılmış düzlüklerden Birikinti Konisi: Selinti suların eğimin azaldığı yerlerden
oluşur. Çatalca - Kocaeli, Obruk, Cihanbeyli, Taşeli, Yazılı- taşıdığı materyalleri, eğimin aniden azaldığı yerlerde biriktir-
kaya, Gaziantep ve Erzurum bunlardan bazılarıdır. mesiyle birikinti konileri ve birikinti yelpazeleri oluşur.

Vadi:

Çentik vadi:Türkiye'de dağlık alanlarda rastlanır.
Tabanlı vadi: Ege kıyılarında, Sakarya, Yeşilırmak ve Kızılırmak nehirleri üzerinde görülür.

Boğaz vadi: Yeşilırmak'ın Canik Dağları'nı yarmasıyla oluşmuştur. Doğu Anadolu, İç Anadolu ve Akdeniz'de rastlanır. Akarsu-
lar kolay çözülebilen kayaçları aşındırarak derine gömer. Böylece kanyon vadi oluşur. Kanyon vadilere daha çok Akdeniz kıyıla-
rında rastlanır. Yazılı Kanyon, Köprülü Kanyon, Saklıkent, Göksu Kanyonu ve Kelebekler Vadisi bunlara örnektir.

Karstik Şekillerin Oluşturduğu Yer Şekilleri

Q Türkiye'de karstik şekiller daha çok Toroslar'da görülür. Kayseri, Sivas, Çankırı ve Konya çevrelerinde de karstik şekillere
rastlanır.

Düden: Batı Toroslar'da ve İç Anadolu'da rastlanır.
Polye: Karadeniz ve Ege'de çok yaygındır. Başlıca polye türleri; Elmalı, Muğla, Bozova, Çeltikli, Korkuteli ve Avlan'dır.

Traverten: Denizli Pamukkale'deki travertenler turizm açısından önemli bir yere sahiptir. Antalya Ovası’nda da travertenlere
rastlanmaktadır.

Obruk: Türkiye'deki başlıca obruk türleri şunlardır; Kızören, Meyil, Timraş, Suluobruk, Kuruobruk, Cennet ve Cehennem obrukları
Yer Altı Mağarası: Türkiye'de yer altı mağaralarının büyük bir kısmı Toroslar'da görülmektedir. Yarımburgaz (İstanbul),
Damlataş Türkiye'deki başlıca mağaralardır.

Markaj Yayınları / 10. Sınıf Coğrafya 31
MARKAJ YAYINLARI