Page 30 - 10. SINIF FAVORİ COĞRAFYA DEFTERİM

ÖZETİN ÖZETİ Ünite 1: Doğal Sistemler

Dalga ve Akıntıların Oluşturduğu Yer Şekilleri

Q Denizlerin yüzeylerinde rüzgârların etkisiyle oluşan salınımlara dalga denir.

Aşınım Şekilleri Birikim Şekilleri

Falez (Yalıyar, Uçurum, Yar): Dağla- Kumsalar (Plaj): Taşınan kum ve çakılların kıyı boyunca
rın kıyıya paralel uzandığı yerlerde depolanmasıyla oluşur.
dağların kıyı dikliğini alttan aşındır-
masıyla oluşur. Doğu Karadeniz ve Tombolo (Saplı Ada): Kıyıya yakın adanın, kıyı okları tara-
Antalya Bölümü'nde yaygındır.
fından karaya bağlanmasıyla oluşurlar.

Doğal Köprüler: Falezlerin karayı Lagün (Deniz Kulağı): Koy ve körfez ağızlarının kıyı okları
genişletmesi ile kara ile deniz ara- tarafından kapatılmasıyla oluşurlar.
sında ya da deniz içindeki köprü
şeklinde kayalardır. Karadeniz ve Kıyı Oku: Derinliği az olan kıyılarda dalgalar daha çok birik-
Akdeniz'de yaygındır. tirme yapar. Buna bağlı olarak deniz içindeki veya karaya
bitişik oluşan birikinti kumullarına denir.

Karstik Arazilerde Oluşan Yer Şekilleri:

Q Çözülebilen taşların (kalker, jips, kaya tuzu) bulunduğu yerlerde yer altı sularına karstik sular denir. Çözülme sonucu meydana
gelen şekillere ise karstik şekiller denir.

Aşınım Şekilleri Birikim Şekilleri

Obruk: Yer altı boşluklarının tavan-
larının çökmesiyle oluşmuş derin Sarkıt: Mağara tavanlarında kirecin birikmesiyle oluşurlar.
çukurlardır.

Düden (Su Yutan): Yer üstü sularının Dikit: Mağara tavanlarında kirecin çökelmesiyle oluşur.
yer altına daldığı yerlere düden denir.

Kör (Çıkmaz) Vadi: Ağız kısmı kapalı Sütun: Sarkıt ve dikitlerin birleşmesiyle oluşur.
olan vadilerdir.

Lapya: Karstik erime şekillerinin en Traverten: Karstik suların yeryüzüne çıktıktan sonra suyun
küçüğüdür. Küçük oyuk ve kanalcık- basamaklı arazilerde tortulanması sonucu oluşurlar.
lar şeklindedir.
BULGARİSTAN KARADENİZ GÜRCİSTAN
Dolin: Lapyaların büyümesiyle oluşan YUNANİSTAN Zonguldak Bartın
tava biçimindeki çukurlardır. MARMARA Çankırı ERMENİSTAN
DENİZİ
Ankara Erzurum NAHCİVAN
Sivas
Uvala: Birkaç dolinin birleşmesiyle Kayseri İ R A N
oluşan büyük çukurlardır. Konya Mardin Şırnak
Muğla Şanlıurfa
Antalya
Mersin
IRA K
Polye: Karstik şekillerin en büyüğü-
SURİYE Kireç taşı üzerindeki karstik şekiller
dür. AKDENİZ GKRY KKTC Jips üzerindeki karstik şekiller
EGE DENİZİ
Ölçek 1:12 700 000
Lübnan
30 Markaj Yayınları / 10.Sınıf Coğrafya
MARKAJ YAYINLARI