Page 12 - 9-sinif-cografya-odn

22 DOĞAL SİSTEMLER

Kutup Daireleri

B Ekvator’un 66° 33’ kuzey ve güneyinden geçen paralel daireleridir.
B Kuzey Yarım Küre’de olana Kuzey Kutup Dairesi, Güney Yarım Küre’de olana Güney
Kutup Dairesi denir. 24 saat gece ve 24 saat gündüz yaşanır.

DÜNYA’NIN KÜRESEL ŞEKLİNİN SONUÇLARI
enlem etkisi denir. İTÖR YAYINEVİ
B Yer çekimi kutuplara gittikçe artar.
B Ekvator dünyayı iki eşit parçaya bölmüştür. Ekvator’dan kuzeye gidildikçe Kuzey Kutup
Noktası’na; güneye gidildikçe Güney Kutup Noktası’na gidilir.
B Aynı anda Dünya’nın yarısı aydınlık, yarısı karanlıktır. Bu durum Dünya’nın ekseni et-
rafındaki hareketi ile birleşince gece ve gündüz oluşur.
B Kutup noktaları yerin merkezine daha yakın olduğundan, kutuplara gidildikçe yer çe-
kimi artar.
B Hep aynı yöne giden bir kişi sonunda başladığı noktaya ulaşır.
B Dünya’nın çizgisel dönüş hızı kutuplara doğru azalır.
B Paralellerin boyları kutuplara doğru kısalır. Meridyenler arası mesafe de kutuplara
doğru azalır.
B Harita çiziminde hatalar meydana gelir, çünkü yuvarlak bir cismi bir düzleme aktarmak
oldukça zordur.
B Yerden yükseldikçe görülebilen alan artar.

B Dünya’nın şeklinden dolayı Güneş ışınları her yöne aynı açıyla düşmez. Sadece Ek-
vator çevresine dik düşen Güneş ışınlarının düşüş açıları kutuplara gidildikçe küçülür,
ED
aldıkları yol uzar. Buna bağlı olarak sıcaklık kutuplara doğru gidildikçe azalır. Bu olaya

B Ekvator sürekli termik alçak, kutuplar sürekli termik yüksek basınç alanıdır.
B Tan ve gurup süreleri kutuplara doğru gidildikçe uzar.

B Limandan ayrılan bir geminin giderek küçülmesi ve bir süre sonra ufukta kaybolması
Dünya’nın şeklinin bir sonucudur.

NOT
Dünya'nın şekline bağlı olarak Ekvator'dan kutuplara gittikçe azalan hıza çizgisel hız,
küresel cisimlerin ekseni etrafında birim zamanda kat ettiği açıya ise açısal hız denir.
Çizgisel hız ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe azalır, açısal hız değişmez.