Page 15 - 8. Sınıf Resimli Paragraf Soru Bankası

PARAGRAFTA DİL VE BÖLÜM

ANLATIM 9

EDİTÖR YAYINEVİ
˜ ˜ TA TA
Parçada anlatılacak durum ve olay, tasvir edilecek görüş ve sezgi, dile getirilecek duygu ve fikir anlatıcının
zihninde açık ve net şekilde belirlenmelidir. Anlatılacak, tasvir edilecek unsurlar, dilin bilinen ve kabul edilen ku-
ralları içerisinde düzenlenmektedir. Akıcı bir metinde cümleler gereksiz ve anlaşılması güç ifadelerden arındığı
için metnin anlaşılması daha kolay olur. Yalın bir metinde ifadenin sade, gösterişsiz, kısa ve kesin olması metni
okuyan herkesin anlamasını sağlar. Söylenişi zor seslerin kullanılması ses düzeyinde, peş peşe sert ve yumuşak
hecelerden oluşmuş sözcüklerin kullanılması sözcük düzeyinde, sözcük tekrarları ve aynı anlama gelen sözcük-
lerin bir arada kullanılması cümle akıcılığını bozar. Açık olmayan yazılarda anlatım kapalıdır.
İyi bir anlatımın yakalanabilmesi için anlatımın özelliklerini bilmek gerekir. Anlatım özellikleri anlatımın nasıl olma-
sı gerektiği ile ilgilidir. İyi, güzel, doğru bir anlatımın açıklık, duruluk, yalınlık, akıcılık, doğallık, özgünlük, özlülük,
sağlamlık, tutarlılık gibi özelliklere sahip olması gerekir.
Bazı sorularda parçanın anlatımında hangi duyulardan yararlandığı sorulmaktadır. Biliyoruz ki görme, koklama,
tatma, işitme ve dokunma olmak üzere beş duyumuz vardır. Duyularla ilgili sorularda parçayı oluşturan cümlele-
rin içindeki sözcüklerin anlamlarını, hangi duyumuzla algıladığımıza dikkat etmemiz gerekir.
Özellikle hikâye ve roman gibi olay yazılarında birinci kişi ağzıyla (kahraman ve gözlemci bakış açılı) anlatımlarda
yazar kendi başından geçen veya içinde bulunduğu bir olayı anlatırken üçüncü kişi ağzıyla (hakim ve gözlemci bakış
açılı) anlatımlarda genellikle duyduğu veya gördüğü şeyleri anlatır.
Bu tarz sorular şu şekilde karşımıza çıkar:
● ... parçanın dil ve anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur / yanlıştır / söylenebilir / söylenemez /
vurgulanmıştır/ağır basmaktadır / savunulamaz?
● ... bu metnin anlatımında aşağıdakilerden hangisine başvurmuştur?
● ... paragrafta hangi duyumuzla ilgili bir ayrıntı vardır / yoktur?
● ... metinlerin hangisinde olay birinci / üçüncü kişinin ağzından anlatılmıştır / anlatılmamıştır?
● ... parçanın anlatımında hakim olan bakış açısı aşağıdakilerden hangisidir?

¯ ˜ PT TA
1. İnine taş yağan, çığ düşen dişi kurt Akbar, kovuğun dibine, karanlık dehlize doğru kaçtı. Yay gibi fırlamış,
sonra durup tüylerini kabartmış, dövüşmeye, meçhul düşmanının üzerine atılmaya hazır bir durum almıştı.
Karanlıkta ışıltısı artan gözlerinde vahşi şimşekler çakıyordu.

Bu metnin anlatımı için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Benzetmeden yararlanılmıştır.
B) Betimleyici ögeler kullanılmıştır.
C) Hareket hâlinde olan varlıklar anlatılmıştır.
D) İkilemelere yer verilmiştir.

Çözüm:

Parçada “yay gibi fırlamış” ifadesi ile benzetmeye “Akbar” isimli kurt tanıtılarak hareket hâlinde olan varlığa ve
parçanın genelinde de betimlemelere yer verilmiştir. Ancak parçada ikilemelere yer verilmemiştir. Doğru cevap
D seçeneğidir.