Page 13 - 2025 Denetimli Serbestlik Müdür Yardımcısı Şef Konu Anlatımlı

5.
ETİK DAVRANIŞ İLKELERİ

ÜNİTE

DATA YAYINLARI
Karakter: Bireyi başkalarından ayıran temel belirti,
ETİK DAVRANIŞ bireyin davranış biçimlerini belirleyen kendine özgü yapı
şeklinde tanımlanabilir.
Etik kavramı Grekçe bir kelime olup alışkanlık ve
karakter manasına gelmektedir. Türk dil kurumuna göre Değerler: Bireyin hayatı boyunca çevreyle etkileşimi
etik; töre ve ahlak anlamına gelmektedir. sonucunda ortaya çıkan davranışlarında ve ilişkilerinde
üzerinde durduğu ve önem atfettiği ilkelerdir.
Türk Dil Kurumu sözlüğünde ahlak; toplum içinde kişi-
lerin uymak zorunda oldukları kurallardır. Ahlak, etik Etik Kodlar: Kurumların misyonları doğrultusunda
kavramının içindedir. Ahlakta görecelik hakimken etik şekillenmiş karar ve eylemlerdir. Kurumların işleyişinde
değerlerde görecelik yoktur. var olan düzenlemeler ve insan haklarına karşı uymak
Etik: İnsan ilişkilerinde temel olan değerleri, normları zorunda olduğu sorumluluklardır. Etik kodlar söz konusu
ve koyulan kuralları doğru yanlış, iyi kötü gibi ahlaki kuruluştaki tüm davranışları yöneten etik ilkeleri genel
açıdan değerlendiren bir felsefe disiplinidir (İnal 1996). hatlarıyla ortaya koyar.
Etik değerler toplumlara, dillere ve ırklara göre değiş- Mark Schwartz’ın etik kodlara ilişkin belirlediği 8
kenlik gösteremez. mecaz ve bunların etkileri şunlardır:
Ahlak: İnsanların sosyal hayatlarında uymak zorunda Kural kitabı olarak: Çalışanlardan beklenen davranış-
oldukları davranış kuralları olarak tanımlanır. Ahlaki ları açıklayan etik kodlardır.
kurallar toplumdan topluma değişebilir. Bazen aynı
toplum içinde farklı ahlaki kurallar olabilir. Yol gösterici levha olarak: Çalışanlara bazı davranış-
larının uygunluğunu kontrol etmeleri için diğer kaynak-
Ahlak daha yerel özellik taşırken farklı cinsel, etnik, lara başvurmaları hususunda yol gösteren etik kodlardır.
ulusal kimliklerde değişken olabilmektedir. Ancak etik
daha soyut ve genel özellikler taşımaktadır. Etik; top- Ayna olarak: Çalışanların, çeşitli davranışların kurum
lumlarda, gruplarda, farklı kimliklerde değişmez, aynı tarafından kabul edilebilir olup olmadığını önceden
özellik taşır. Avrupa kökenli bir eğitimcinin etik anlayışı görebilmesi için onlara fırsat sağlayan etik kodlardır.
ile Asya veya Afrika kökenli bir eğitimcinin etik anlayı- Büyüteç olarak: Çalışanları söyledikleri ve yaptıkları
şında fark yoktur. şeylere daha yakından bakmaya sevk eden etik kod-
Erdem: Bireyin dışsal kaynaklı herhangi bir baskıya lardır.
maruz kalmadan gösterdiği özgün davranışlardır. Erdem Kalkan olarak: Çalışanların etik dışı isteklerle mücadele
kavramı; ölçülü ve dengeli davranma, aşırı uçlarda yer etmelerine destek veren etik kodlardır.
almama, orta yolu tercih etme, ruhsal olgunluk gibi
anlamları da kapsar. Duman dedektörü olarak: Zararı engelleyecek zaman
varken söz konusu tehlikeler konusunda çalışanları
Vicdan: Bireyin kendi davranışlarını değerlendirmesini uyaran etik kodlardır.
ve ahlaki olarak kendini dış etkilere bağlı olmaksızın
yani kendiliğinden yargılamasını sağlayan içsel güçtür. Yangın alarmı olarak: Çalışanların etik dışı uygulama-
larla karşılaştıkları durumlarda onları yetkili makamlarla
İyi: Ahlak, din ve etiğin inceleme alanına giren “iyi” temasa geçme konusunda isteklendiren etik kodlardır.
kavramı; muhtemel davranışlar arasında seçim yapma
durumunda kalan bireyin tercih etmesi gereken davra- Sopa olarak: Çalışanların, etik kodların içerdiği hüküm-
nışı ifade eder. lere, zorla da olsa, uymasını sağlayan etik kodlardır.
Etik İklim: Kurumlarda gösterilen davranışlardan han-
Norm: Etik açıdan norm, bireyin davranışlarını değer- gilerinin kabul edilebilir, hangilerinin kabul edilemez
lendirmede kullanılan ölçüt olarak tanımlanabilir. Ayrıca olduğunu ortaya koyan uygulamalardır. Etik iklim, etik
norm kavramı uyulması gereken kurallar anlamını da ilkelerin kurumun işleyişindeki tüm aşamalara yayılma-
karşılamaktadır.
sını ve işleyişin doğal bir parçası haline gelmesini ifade
eder.