Page 22 - 2024 kpss dil bilgisi çalışma yaprakları data

ANLATIM BOZUKLUKLARI (DİL BİLGİSİ YÖNÜNDEN ANLATIM BOZUKLUKLARI) KPSS

Öge Eksikliği Nesne Eksikliği: Geçişli fiillerin yüklem olduğu cümlede

• Cümlede yüklem, özne, nesne ya da yer tamlayıcısının nesnenin yani yapılan işten etkilenen ögenin bulunmama-
eksikliği anlatım bozukluğuna yol açabilir. sı anlatım bozukluğuna yol açar.
Örnek:
{ Not: Öge eksikliğine dayalı anlatım bozukluklarına, › Olaya fazla kızmadı, anlayışla karşıladı.
genellikle birden çok yüklemli cümlelerde rastlanır. » Olaya fazla kızmadı, olayı anlayışla karşıladı.
İlk cümlede ikinci yüklemin olduğu bölümde nesne kulla-
Yüklem Eksikliği: Birden çok yüklemli cümlelerde yükle- nılmaması anlatım bozukluğuna yol açmıştır. “Neyi anla-
min ortak kullanılmasıyla anlatım bozukluğu oluşur. yışla karşıladı?” sorusuna cevap veren “olayı” nesnesinin
DATA YAYINLARI
Örnek: bu cümleye eklenmesi anlatım bozukluğunu ortadan kal-
1. cümle 2. cümle dırmıştır.
› Önce Esra beni aradı, sonra da ben onu.
özne yüklem özne Yer Tamlayıcısı Eksikliği: Birden fazla yüklemli cümleler-
Cümlede ortak kullanılan “aradı” yüklemi 1. cümlenin öz- de yer tamlayıcısının belirtilmemesi anlatım bozukluğuna
nesiyle (Esra) uyumludur, 2. cümlenin öznesiyle (ben) yol açar.
uyumlu değildir. 2. cümlenin öznesi belirtilmediğinden an- Örnek:
latım bozukluğu yapılmıştır. › Çocuklarını çok sever, çok iyi bakardı.
» Çocuklarını çok sever, onlara çok iyi bakardı.
» Önce Esra beni aradı , sonra da ben onu aradım .
özne yüklem özne yüklem İlk cümlenin ikinci bölümünde yer tamlayıcısının kulla-
nılmamasından kaynaklanan anlatım bozukluğu vardır.
1. cümlenin yüklemi “Esra aradı” şeklinde, 2. cümlenin “Kime bakardı?” sorusuna cevap veren “onlara” yer tam-
yüklemi “ben aradım” şeklinde kullanıldığında herhangi bir layıcısının cümlede kullanılması anlatım bozukluğunu or-
yanlışlık olmaz. Dolayısıyla cümle bu şekilde düzeltilmeli- tadan kaldırmıştır.
dir.
Tamlama Yanlışları
Özne Eksikliği: Birden fazla yüklemi olan cümlelerin or- • İsim ve sıfat tamlamalarında, tamlayan ile tamlanan
tak özneye bağlanmasıyla anlatım bozukluğu oluşur. durumundaki kelimeler uyumlu olmalıdır. Tamlamayı
Örnek: oluşturan unsurlardan biri diğerini tamamlamazsa an-

› Ben Firuze’yi severim , çok saygılıdır . latım bozukluğu ortaya çıkar.
özne yüklem yüklem Örnek:
› Bosna’ya askerî ve gıda yardımında bulunduk.
1. cümlenin öznesi “ben”, 2. cümlenin yüklemi ile uyum-
lu değildir. 2. cümlenin öznesi belirtilmediğinden cümle- » gıda yardımı (Doğru) » askerî yardımı (Yanlış)
de anlatım bozukluğu vardır. 2. cümlenin öznesi (Firuze) → Bosna’ya askerî yardım ve gıda yardımında bulunduk.
cümleye eklenmelidir. Bu ifade cümledeki yerini aldığında
anlatım bozukluğu ortadan kalkmış olur: Ben Firuze’yi se- » gıda yardımı (Doğru) » askerî yardım (Doğru)
verim, Firuze çok saygılıdır.
{ Not: Tamlama yanlışları genellikle isim ve sıfatların
aynı tamlanana bağlanmasıyla oluşur.
{ Not: Olumluluk - olumsuzluk açısından yüklemle
uyumlu olmayan özne kullanımı da anlatım bozukluğu
oluşturur. Bu durumlarda cümleye uygun özne getirilme- Soru: “Oda birkaç haftadır temizlenmiyor, duvarlarını
lidir. örümcek ağı bağladı.” cümlesindeki anlatım bozukluğu-
nun nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
Örnek: A) Özne eksikliği B) Tamlanan eksikliği
› Herkes duymazdan geldi , bir şey demedi . (Yanlış) C) Tamlayan eksikliği D) Yer tamlayıcısı eksikliği
özne yüklem yüklem
› Herkes duymazdan geldi, kimse bir şey demedi. E) Yüklem eksikliği
(Doğru) Çözüm: “Odanın duvarları” isim tamlamasının tamlaya-

“Kimse” öznesi olumsuz anlam taşıdığından yapıca olum- nının yazılmaması anlatım bozukluğuna neden olmuştur.
suz olan 2. cümleyle uyumludur. Cümleye eklenmesiyle Cümle “Oda birkaç haftadır temizlenmiyor, odanın duvar-
anlatım bozukluğu ortadan kalkmış olur. larını örümcek ağı bağladı.” şeklinde yazılırsa doğru olur.

93