Page 80 - 10-sinif-vip-tum-dersler-soru-bankasi-22
P. 80
7. Osmanlılarda bir külliyenin bittiği yerde diğerinin bi- 9. Esnaf ahlakına uymayan veya standartlar dışın-
rimleri başlıyor, böylece büyük bir şehir dokusu orta- da mal üreten esnaf, kendi şeyh ve ihtiyarlarından
ya çıkıyordu. Istanbul, hayrat külliyelerinden oluşan oluşan loncada cezalandırılırdı. Ağır suçlar dışında
bir şehirdi. Osmanlı külliyeleri sadece ibadet yeri, kişilik haysiyetini aşağılayacak cezalardan kaçınıl-
öğretim merkezi veya fakir barınağı değildi. Bunlar, mış, dolayısıyla verilen cezalar uzlaştırıcı ve eğitici
çevrelerinde toplantı yerlerinin gelişmesine öncülük olmuştur. Ahî Evran her fırsatta esnafı gezer, yapılan
ettikleri için sosyal ve kültürel bütünleşmeyi teşvik işlerin sağlamlığı ve temizliği gibi hususları denet-
ediyordu. Vakıf sayesinde medresenin hoca ve ta- lerdi. Hatta ayakkabıcıları gezerken beğenmediği
lebeleri, külliyenin diğer görevlileri, çevrenin fakirle- ayakkabıları dükkanın damına asar ve herkes “bu-
ri ve yolcular yemek saatlerinde imarette bir araya gün falan ustanın pabucu dama atıldı” derdi. Su-
geliyor ve bu da bilgi akışını sağlıyordu. Böylece çun derecesine göre esnaflıktan men etme, selam
herkesin örgün eğitim alma imkânı bulamamasına ve yardımı kesme, dayak, para, hapis, mallara el
rağmen külliyelerde gerçekleştirilen sürekli yaygın koyma, ikna ve nasihat gibi cezalar da uygulanırdı.
eğitim sayesinde ülkenin her yanında ortak bir kültür Örneğin; bozuk terazi kullananlar ibretiâlem için çar-
oluşuyordu. Külliyeler ve diğer vakıf eserleri toplum- şı pazar dolaştırılır, ekşi pekmez satanın pekmezi
da öylesine kök salmıştı ki Islam ülkelerinin halkı başına geçirilir, sahte mal üretenler meslekten çı-
bu vakıf sistemi sayesinde hayatları boyunca ara- karılırdı.
larında yerel ve ulusal sınırlar bulunduğu hâlde dinî Buna göre altı çizili ifade ile aşağıdakilerden han-
sınırları da aşan bağlar kurabiliyordu. gisi anlatılmak istenmiştir?
Osmanlı külliyeleri ile ilgili;
A) Ustanın kalitesiz mal ürettiği
I� Çok fonksiyonlu bir vakıf kurumudur. B) Ahi Evran’ın dükkanı kapattığı
II� Aynı kültür değerlerini ve aynı davranış biçimle- C) Ustanın meslekten çıkarıldığı
rini benimseyen ortak bir kültür ortaya çıkmıştır.
D) Ahi Evran’ın haksız rekabetin önüne geçtiği
III� Halk arasında sosyal bütünleşme ve uyum yay-
gınlaşmıştır. E) Ustanın yeniden mesleki eğitime alındığı
yargılarından hangilerine ulaşılabilir?
A) I ve II B) Yalnız II C) I, II ve III
D) II ve III E) Yalnız I 10. Şehirlerdeki mahalle halkı; cami ve mescitlerin dı-
şında kahvehane, bozahane gibi mekanlarda veya
düzenlenen panayır ve şenliklerde bir araya gelmiş-
tir. Eğlence kültürünün bir parçası olan düğünler
8. Osmanlı Devleti miri arazi üzerinde çifthane siste- insanların güzel zaman geçirdikleri şenliklere dö-
mini uygulamıştır. Çifthane sisteminde; nüşmüştür. Toplumun her sınıfından insanların ka-
• Köylü hane halkı “hane” tıldığı en görkemli şenlikler ise şehzadelerin sünnet
törenleridir. Halk için bir rahatlama aracı olan şen-
• Bir çift öküz “çift”
liklerde sergilenen zenginlik ve ihtişam ile halkın ve
• Bu ikisinin birlikte işleyebileceği arazi “çiftlik” bu- davet edilen yabancı devlet adamlarının etkilenme-
lunmaktadır. si de amaçlanmıştır. Şenlik için yapılan harcamalar
Osmanlı yönetimi bu sistem sayesinde üretim ve ver- ülkedeki ticari hayatta geçici de olsa bir hareketlilik
gi birimlerinin bozulmasının önüne geçmiş ve devle- yaşanmasını sağlamıştır. Şenliklerde ayrıca esnaf
tin kaynakları üzerinde sıkı bir kontrol sağlamıştır. loncaları malların hem halka hem de yabancı konuk-
lara sergileme şansı bulmuştur.
Osmanlı Devleti çifthane sistemi sayesinde;
Buna göre Osmanlı şenliklerinin özellikleri ile il-
I� toprak ve emeğin korunması,
gili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
II� tarımsal üretimin devamlılığı,
A) Toplumda kaynaştırıcı bir özelliğe sahip olması
III� vergilerin düzenli olarak toplanması
B) Bir tür panayır ve fuar görevini üstlenmesi
durumlarının hangilerinde kolaylık sağlamıştır?
C) Geleneklerin sürdürülmesine katkıda bulunması
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) Devletin ihtişam ve azametini ortaya koyması
478 D) II ve III E) I, II ve III E) Sadece Ramazan ayında düzenlenmesi
EDİTÖR YAYINEVİ
