Page 9 - TYT TÜRKÇE KAZANIM ODAKLI ve YENİ NESİL SORU BANKASI - GİRİŞ YAYINLARI

TEST 1 Kalıplaşmış Söz Öbekleri

KALIPLAŞMIŞ SÖZ ÖBEKLERİ

Deyimler: Anlatımı etkili hâle getirmek için kullanılan ve en Q Aynı anlama gelen ya da yakın anlamlı olanları da vardır.

az iki sözcükten oluşan mecazlaşmış söz öbekleridir. Q Kalıplaşmışlardır ve öğüt verirler.
» akıl danışmak » ışık tutmak » yok saymak Q Sözcüklerinin yeri değiştirilemez ya da yerlerine eş anlam-
Q Deyimler çoğunlukla mecaz anlamlıdır. lıları kullanılamaz.
Q Gerçek anlamlı olanları da vardır. Q Deyimlere göre daha geniş bir anlam özelliğine sahiptir.

Q Genellikle eylem bildirir. (“-mek/-mak” mastar ekiyle biter.)
İkilemeler: Çeşitli anlam ilgileri kurmak, anlamı güzelleştir-
Q Kişiye ve zamana göre çekimlenir.
mek ve pekiştirmek için oluşturulan söz öbekleridir.
Q Cümle hâlinde olanları da vardır.
» akın akın » soy sop » başa baş
GİRİŞ YAYINLARI
Atasözleri: Uzun deneyim ve gözlemlere dayanılarak söylen- » allak bullak » kapı mapı » elden ele
miş, genellikle mecaz anlamlı olan ve söyleyeni belli olmayan
kalıplaşmış söz öbekleridir. Q İkilemeleri oluşturan kelimeler her zaman ayrı yazılır.
Q Eş, yakın, zıt anlamlı sözcükler; aynı sözcükler; yansıma

» Rüzgâr eken fırtına biçer. » Zahmetsiz rahmet olmaz. sözcükler; biri anlamlı diğeri anlamsız sözcükler bir araya
Q Atasözleri genellikle mecaz anlamlıdır. getirilerek oluşturulur.

Q Gerçek anlamında ya da hem gerçek hem de mecaz Q “m”, isim durum ekleri ve iyelik ekiyle yapılanları da vardır.
anlamda kullanılanları da vardır.

1. Aşağıdakilerin hangisinde deyim açıklamasıyla bir- 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikileme, cümleye
likte verilmiştir? “aralıksız olarak, durmaksızın” anlamı katmıştır?
A) Hediyemi lütfen kabul edin, çam sakızı çoban arma- A) Köşe bucak her yere baktığımız halde onu bulama-
ğanı… dık.
B) Dişimizi sıkalım, çoğu gitti azı kaldı. B) Hastahaneye her gün demet demet çiçek götürüyor.
C) Fırsatı kaçırdınız, cebimi rahatlatacak bu kampanya- C) Harıl harıl çalışarak bir mucizeyi gerçekleştirdiler.
dan yararlanamadınız. D) Hastalığı iyice artmıştı, soğuk soğuk terler döküyor-
D) Ne yapacağız şimdi, tut kelin perçeminden. du.
E) Bu işi tereyağından kıl çeker gibi hallederim. E) Gide gele yolları artık ezberlemiştik ama işimizi yolu-
na koyamamıştık.

2. Atasözlerinin birçok özelliği vardır. (I) Çoğu yan anlamın-
dadır, anlatacaklarını benzetmeyle anlatır. (II) Kimisi kar- 4. Arkadaşlarını kaybetmesinin nedeni ne biliyor musunuz?
şıt anlamlı sözcükleri içerir. (III) Bazılarında sebze adları Onlara bol keseden bir şeyler vaat etmesi: “Gelecek
geçer. (IV) Birçoğu az konuşmayı üstün tutar. (V) Yer yer hafta ziyafet var, bendensin.”, “Aylığımı alayım sana bir
de tedbirsiz davranma yüceltilir. takım elbise alacağım.” Tabii bu kadar sözün arkasında
duramayınca -ki duramazdı- adı iflahsıza çıktı.
Bu parçada numaralanmış cümlelerdeki açıklama-
lara aşağıdaki atasözlerinden hangisi örnek olarak Bu parçada anlatılan kişinin durumuna en uygun ata-
gösterilemez? sözü aşağıdakilerden hangisidir?

A) I. cümle: Dağ başından duman eksik olmaz. A) Adamak kolay, ödemek zordur.
B) II. cümle: Dost ile ye, iç; alışveriş etme. B) Nefesine güvenen borazancıbaşı olur.
C) III. cümle: Acı patlıcanı kırağı çalmaz. C) Güvenme varlığa, düşersin darlığa.
D) IV. cümle: Adam olana bir söz yeter. D) Atalar sözünü tutmayanı yabana atarlar.
E) V. cümle: Akıllı köprü arayıncaya dek deli suyu geçer. E) Ağlar gözden, sahte sözden kendini sakın.

30 Giriş Yayınları TYT Türkçe