Page 213 - 8. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

YAZIM KURALLARI (BİRLEŞİK SÖZCÜKLERİN YAZIMI)AZIM KURALLARI (BİRLEŞİK SÖZCÜKLERİN YAZIMI)
Y 6. BÖLÜM 213
BİRLEŞİK SÖZCÜKLERİN YAZIMI
• Belirtisiz isim tamlamaları, sıfat tamlamaları, birleşik fiiller, ikilemeler, kısaltma grupları ve kalıplaşmış çekimli fi-
illerden oluşan ifadeler yeni bir kavramı karşıladıklarında birleşik sözcük olur. Birleşik sözcükler belirli kurallar
çerçevesinde bitişik veya ayrı olarak yazılır.
BİRLEŞİK SÖZCÜKLERİN YAZIMIAZIMI
BİRLEŞİK SÖZCÜKLERİN Y
Bitişik Y
Bitişik Yazılan Birleşik Sözcüklerazılan Birleşik Sözcükler
• Ses düşmesine uğrayan birleşik sözcükler bitişik yazılır.

̛ Örnek: pazartesi (pazar+ertesi), kaynana (kayın+ana), niçin (ne+için), nasıl (ne+asıl), sütlaç (sütlü+aş)
• “Etmek, olmak” gibi yardımcı fiillerle kurulan birleşik fiiller; ses düşmesine, ses değişmesine veya ses türe-
EDİTÖR YAYINLARI
mesine uğrarlarsa bitişik yazılır.
̛ Örnek: kaydetmek, affetmek, hap(i)solmak, bakakalmak, gelivermek, süregelmek...
• Sözcüklerin her ikisi veya ikincisi, birleşme sırasında anlam değişikliğine uğrarsa bu sözcükler bitişik yazılır.

̛ Örnek: akşamsefası, kuşburnu, ayşekadın (bitki adları); tavukgöğsü, alinazik, dilberdudağı (yiyecek adları);
balköpüğü, gülkurusu, yavruağzı, kavuniçi (renk adları); beştaş, üçtaş, dokuztaş (oyun adları)���
• Somut olarak yer bildirmeyen “alt”, “üst” ve “üzeri” sözcüklerinin sona getirilmesiyle oluşturulan birleşik söz-
cükler bitişik yazılır.

̛ Örnek: ayakaltı, bilinçaltı, gözaltı, bayramüstü, olağanüstü, suçüstü, yüzüstü, ayaküstü...
• Ara yönleri belirten sözcükler bitişik yazılır.
̛ Örnek: kuzeybatı, güneydoğu, kuzeydoğu, güneybatı.
• “Ev, baş, oğlu, kızı, ağa, efendi, bey, hanım, nine, başı” sözcükleriyle kurulan bazı birleşik sözcükler asıl

anlamlarını korudukları hâlde, gelenekleştikleri için bitişik yazılır.
̛ Örnek: yayınevi, başkent, eloğlu, elkızı, hanımefendi, beyefendi, ağabey, hacıağa, onbaşı...
• “Hane, name, zade” kelimeleriyle oluşturulan birleşik kelime ler bitişik yazılır.

̛ Örnek: dershane, kahvehane, yazıhane; kanunname, seyahatname, siyasetname; amcazade, dayızade...

Ayrı Y
Ayrı Yazılan Birleşik Sözcüklerazılan Birleşik Sözcükler
• “Etmek, eylemek, olmak” gibi yardımcı fiillerle kurulan birleşik fiiller, ilk kelimesinde herhangi bir ses düşmesi
veya türemesine uğramazsa ayrı yazılır.
̛ Örnek: yardım etmek, dans etmek, namaz kılmak, derman bulmak, var olmak...
• Birleşme sırasında kelimelerinden hiçbiri veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine uğramayan birleşik sözcükler

ayrı yazılır.
̛ Örnek: köpek balığı, deve kuşu, ağustos böceği, ateş böceği, at sineği, çörek otu, yer elması, çam fıstığı, şeker
pancarı, kuru fasulye, lüle taşı, el kitabı, tuz ruhu, çevre yolu, hava yolu, açık oturum, ana dili, yer çekimi, iş birliği,
gök bilimi, yarım küre, gök taşı, kuru yemiş, hafta sonu...
• “alt, üst” sözcüklerinin somut olarak yer belirttiği birleşik sözcükler ayrı yazılır.

̛ Örnek: deri altı, yer altı, baş üstü, arka üstü, böbrek üstü bezi...
• “-r / -ar / -er, -maz / -mez ve -an / -en” sıfat-fiil ekleriyle kurulan sıfat tam laması yapısındaki birleşik kelimeler ayrı
yazılır.

̛ Örnek: çalar saat, çıkar yol, döner sermaye, güler yüz, yazar kasa; çıkmaz sokak, tükenmez kalem; akan yıldız,
uçan daire...