Page 63 - 8. Sınıf Türkçe Defterim

ÖZETİN ÖZETİ 5. BÖLÜM: CÜMLENİN ÖGELERİ

CÜMLENİN ÖGELERİ

Q Bir fikri, bir düşünceyi, bir duyguyu, bir durumu veya bir olayı kesin bir yargı şeklinde bildiren sözcük veya sözcük dizisine
cümle (tümce) denir. Sözcük ve sözcük gruplarının cümlede üstlendikleri görevlere de öge denir.

TEMEL ÖGE Yüklem SORUSU YOK

Q Cümlede iş, oluş ve durumu şahsa bağlı olarak bildiren kelime veya kelime gruplarına yüklem denir.

Yüklemin Özellikleri

5 Çekimli bir eylem 5 Yüklemi bulmak için 5 Diğer ögeler bulu- 5 Kurallı cümlelerde 5 Kuralsız (devrik)
ya da ek fiil almış cümleye herhangi nurken yükleme yüklem cümlenin cümlelerde yüklem
isim soylu ifadeler- bir soru sorulmaz. soru sorulur. sonunda bulunur. cümlenin herhangi
den oluşur. bir yerinde olabilir.

» Arabanın anahtarını unutmuş. » Askerliğini Muğla’da yapmış. » Bahçeye birkaç güvercin kondu.
yüklem yüklem yüklem

Q Tek başına bir sözcük yüklem olabildiği gibi sözcük grupları, tamlamalar da yüklem olabilir. Ayrıca fiiller dışında isim, zamir
türünde olan sözcükler de yüklem olabilir.
» Zeynep Hanım’ın giydiği gelinlik ışıl ışıldı. (ikileme) » Amacına ulaşabilmek için canını dişine taktı. (deyim)

» Terli hâlde su içince hasta oldu. (birleşik fiil) » Dün akşam size gelen bendim. (zamir)

TEMEL ÖGE Özne KİM? NE?

Q Yüklemin bildirdiği iş, oluş ve hareketi yapan ya da işten etkilenen; olanı karşılayan ögeye özne denir.

Öznenin Özellikleri

5 Yükleme sorulan “Kim?” ve “Ne?” 5 Özne isim soylu sözcük- 5 Sözcük veya sözcük 5 Cümlede açık olarak
sorularına cevap verir. lerden oluşur. grubu hâlinde olabilir. belirtilmeyebilir.

» Kedi, ağaca tırmanıyordu. (Tırmanan ne?) » Şu rüzgârla coşan martılar, havayı çınlatıyordu.
» Aslıhan, ödevini bitirince parka gitti. (Giden kim?) » Hayrettin Bey, sonunda evine dönmüştü.

Gizli Özne: Cümlede sözcük olarak bulunmayan, yüklemin aldığı ekten çıkarılan öznedir. Unutulmamalıdır ki gizli özne, bir özne
çeşidi değildir. Gizli özne 3. tekil şahıs zamiri “o” olduğunda yüklemde şahıs eki olmaz.
» Bu elbiseyi Kızılay’dan aldım. (Alan kim? Ben)

Q İki çeşit özne vardır: gerçek özne, sözde özne.
Gerçek Özne: Yüklemin bildirdiği işi yapan veya yargının konusu olan öznedir.
Sözde Özne: Yüklemin bildirdiği işi yapan değil, yapılan işten etkilenen öznedir.

62 8. Sınıf Türkçe