Page 85 - 8. Sınıf Fen Bilimleri Defterim

ÖZETİN ÖZETİ ÜNİTE 3: BASINÇ

Açık Hava Basıncı

Q Dünya'nın etrafında atmosfer adı verilen gaz tabakası bulunur. Bu gaz tabakası Dünya'yı yüzeyinden itibaren sarmasının
nedeni Dünya'nın gaz moleküllerine uyguladığı çekim kuvvetidir.
Q Dünya'mızı saran gaz tabakası ağırlığı ve taneciklerin hareketi nedeniyle bir basınç uygular. Bu basınca atmosfer basıncı ya
da açık hava basıncı denir. Açık hava basıncını (atmosfer basıncı) bulan bilim insanı Toricelli’dir.

Q Toricelli, deniz seviyesinde 0°C’de 1 m uzunluğundaki cam boruyu tamamen cıvayla doldur-
muş cıva bulunan kabın içerisine ters çevirerek daldırmıştır. Borudaki cıva seviyesi bir miktar Boşluk
boşaldıktan sonra sabitlenmiştir. 76 cm Hg
Q Yapmış olduğu deneyde deniz seviyesinde 0°C’de açık hava basıncını 76 cmHg olarak hesap-
lamıştır.
Q Toricelli deneyinde kullanılan borunun şekli, cinsi ve kesitinin farklılığı h seviyesini etkilemez. Cıva
Q Toricelli cıvanın yoğunluğu fazla olduğu için tercih etmiştir. Şayet yoğunluğu az olan suyu
kullanmış olsaydı kullanacağı cam boru yaklaşık olarak 10 metrenin üzerinde olurdu.

K
Q Deniz seviyesinde atmosfer basıncının büyüklüğü 1 atmosfer
basıncı olarak ifade edilir.
Q Deniz seviyesinden yukarı doğru çıkıldıkça atmosfer basıncı- L
nın büyüklüğü azalır.
M
Q Yandaki dağda K, L ve M noktalarına etki eden açık hava
basınçları arasındaki ilişki K < L < M'dir.
Q Atmosfer basıncı barometre ile ölçülür ve P ile gösterilir.
0
Q Vücudumuzun basıncı atmosfer basıncına eşittir. Atmosfer basıncı vücudumuzun iç basıncına eşit olmasaydı atmosfer
basıncı vücudumuza ciddi zararlar verirdi.
Q Uçakla seyahat ederken kulakların tıkanması, su dolu bir bardağın ağzını kâğıtla kapatıp ters çevirdiğimizde suyun dökülme-
mesi, su damacanalarında pistona bastırarak suyun dışarı akıtılması açık hava basıncının varlığını gösterir.
Q Açık hava basıncı, barometre ile ölçülür. Günlük hayatta, denize dalarken ve hastanelerde kullanılan oksijen tüplerinde gaz
basıncından yararlanılır. Deniz seviyesinden yükseklere çıkıldıkça açık hava basıncı azalır.

Kapalı Kaplarda Gaz Basıncı

Q Kapalı kaplarda bulunan gaz molekülleri hareketleri esnasında birbirlerine ve kabın iç yüzeyine çarparak
basınç oluşturur.
Z
Q Gaz taneciklerinin hareketlerinden dolayı oluşan bu basınca kapalı kaplardaki gaz basıncı denir.
Q Kapalı kaplarda gaz basıncını ölçen aletlere manometre denir. X
Q Kapalı kapların bütün noktalarına etki eden gaz basıncı eşit büyüklüktedir. (P = P = P )
X Y Z
Q Belirli bir sıcaklık ve hacme sahip kapalı kaptaki gaz basıncı kabın her noktasında eşittir.
Y
Q Gazlar üzerlerine uygulanan basıncı her yöne aynı şiddetle iletir.

84 8. Sınıf Fen Bilimleri