Page 4 - 7'DEN LGS'YE FEN BİLİMLERİ HAZIRLIK İLK ADIM - EDİTÖR YAYINLARI
P. 4
8. SINIF KONULARINA GİRİŞ MEVSIMLERIN OLUŞUMU
DÜNYA’NIN HAREKETLERI
• Dünya soldan sağa doğru kendi etrafında “dön- Kuzey kutbu
me” ve Güneş etrafında dolanma hareketi ya-
o
23 27' Dönme
par. Bu dönme hareketini elips şeklindeki yö- Ekvator ekseni
rünge düzlemi üzerinde yapar. Dünya'nın kendi Eliptik yörünge Dolanma
ekseni etrafında dönmesi sonucu bir gün oluşur.
KAZANIM / KONU ÖZETI • Dünya’nın dönme ekseni yörünge düzlemine doğ- Güney kutbu düzlemi
ru 23º27' (23,5º olarak da alınır.) eğiktir. Dün-
EDİTÖR YAYINLARI
ya’nın Güneş etrafında dolanımı ve dönme ekse-
ninin eğikliği mevsimlerin oluşmasını sağlamıştır.
• Eksen eğikliğinin sonuçları; Mevsimlerin oluşmasını sağlar. Bir noktaya düşen güneş ışın-
ları yıl içerisinde değişir. Bir noktaya dikilen çubuğun gölge boyu yıl içinde değişir. Dö-
nenceler ve Kutup Daireleri oluşur. Kuzey ve Güney yarım kürelerde aynı anda farklı
mevsimler yaşanır.
• Eğer yerin ekseni yörünge düzlemine eğik olmasaydı, güneş ışınlarının geliş açısı dik olur,
değişmez ve bu da yıllık sıcaklık farklarının önüne geçer ve mevsimlerin ortadan kalkma-
sına neden olurdu. Ayrıca gece gündüz eşitliği sürekli hale gelir, Güneş’in doğuş ve batış
yeri ve saatleri değişmezdi.
1 Mevsimlerin oluşması için; 3 Dünya kendi etrafında batıdan doğuya doğru dönü-
I. Dünya’nın kendi etrafında dönmesi şünü 24 saatte tamamlar.
II. Dünya’nın Güneş etrafında dolanması Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesi ile;
III. Dünya’nın eksen eğikliği I. Gece-gündüz yer değiştirir.
yukarıda verilen durumlardan hangileri etkili- II. Günlük sıcaklık farkı oluşur.
dir? III. Güneş’ten yararlanma süresi artar.
A) Yalnız I B) II ve III yukarıdaki olaylardan hangileri gerçekleşir?
C) I ve III D) I, II ve III A) Yalnız III B) I ve II
Çözüm: Mevsimlerin oluşmasında Dünya’nın Güneş etra- C) I ve III D) I, II ve III
fında dolanması ve eksen eğikliği etkilidir. Dünya’nın kendi
etrafında dönmesi sonucu gece ve gündüz oluşur. Çözüm: Dünyanın kutuplardan geçtiği düşünülen ekseni
etrafındaki günlük hareketi sonucu gece ve gündüz mey-
dana gelir. Dünya, ekseni etrafında batıdan doğuya doğru
2 Dünya’nın hareketleri sonucunda; döner. Dünya, kendi ekseni etrafındaki dönüş hareketini
I. Sıcaklık farkları oluşur. bir gün içinde tamamlar. 24 saatlik zaman dilimi olan bir
gün ise gece ve gündüzden oluşur. Bir gün içinde sıcaklık
II. Mevsimler oluşur. farkları da oluşabilir. Güneş’ten yararlanma süresi, Dün-
III. Yer çekimi kutuplara doğru gidildikçe artar. ya’nın Güneş’in etrafında dolanması sonucunda değişiklik
yukarıda verilen olaylardan hangileri gerçek- gösterir.
leşir?
4 Dünya’nın eksen eğikliğinin değeri hangi seçe-
A) Yalnız I B) I ve II nekte doğru verilmiştir?
C) I ve III D) I, II ve III A) 25º 28' B) 23º 27'
Çözüm: Dünya’nın günlük hareketi sonucunda sıcaklık C) 27º 23' D) 36º 42'
farkları oluşabilir. Dünya’nın yıllık hareketi sonucunda ise
mevsimle oluşur. Yer çekiminin kutuplara doğru gidildikçe Çözüm: Dünya’nın dönme ekseni yörünge düzlemine
artması Dünya'nın şekli ile ilgilidir. doğru 23º 27' eğiktir.
4 4