Page 63 - 6. SINIF VIP FEN BİLİMLERİ KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

¦ KUVVET VE HAREKET § 63
63

DENGELENMİŞ VE DENGELENMEMİŞ KUVVETLER

* Bir cisim aynı doğrultuda zıt yönlerde ve eşit büyüklükte uygu- 15 N 15 N
lanan kuvvetlerin etkisindeyse bu durumda kuvvetlerin bileş-
kesi yani net kuvvet sıfır olur. Bileşkesi sıfır olan kuvvetlere R = 15 - 15 = 0 N
dengelenmiş kuvvet denir. Cisim dengelenmiş
* Dengelenmiş kuvvetlerin etkisinde olan cisimler önceki kuvvetlerin etkisindedir.
hareketlerine aynen devam ederler. Cisim başlangıçta duruyorsa
durmaya, hareket hâlinde ise sabit süratle hareketine devam eder.
* Bir cisme etki eden kuvvetlerin bileşkesi yani net kuvvet 15 N 20 N
EDİTÖR YAYINLARI
sıfırdan farklıysa cisme etki eden kuvvetlere dengelenme-
miş kuvvetler denir. R = 20 - 15 = 5 N
* Duran bir cisme dengelenmemiş kuvvetler etki ederse cisim bileşke Cisim dengelenmemiş
kuvvet yönünde harekete geçer. kuvvetlerin etkisindedir.
* Dengelenmemiş kuvvetlerin etkisinde olan bir cisim hızlanabilir, yavaşlayabilir ve yönü değişebilir.

* Ağaçtan düşen elma dengelenmemiş kuvvetler etkisindedir.
SABİT SÜRATLİ HAREKET
SÜRAT NEDİR?

* Canlıların ortak özellikleri arasında hareket etme yeteneği vardır. Bu özelliği ile canlılar; durur,
hızlanır, yavaşlar, sallanır, döner ve birçok farklı şekilde hareket ederler.

* Bu durumda bir cismin hareketsiz durduğu noktaya konum denir.
* Cisim bir konumdan başka bir konuma hareket ediyorsa yer değiştirmiş olur. Buna da alınan
yol denir.

* A konumunda duran bir topa bir kuvvet uygula-
yarak B konumuna gelmesi sağlanıyorsa topun
A 20 m B
yer değiştirme miktarı 20 m olur. Artık topun
yeni konumu B noktası olmuş olur. Burada top A noktasından B noktasına gelmesi sırasında
uygulanan kuvvetle beraber hareket etmiş olur.

* Top, zeminde iki konum arasında hareket ederken aynı zamanda belli bir süre geçer. Topa uygu-
lanan kuvvete bağlı olarak bu süre değişebilir.
* Uygulanan kuvvet büyürse süre (zaman) kısalır. Kuvvet küçülürse süre de artabilir.

* Bir cismin hareketi sırasında hem konumu (yeri) değişir hem de süresi değişir. Bu durumda bir
cismin sabit olduğu noktadan zamanla yer değiştirip başka bir noktaya gitmesine hareket denir.

* Aynı yolun daha kısa bir zamanda alınmasıyla hareketin daha hızlı yapıldığı ortaya çıkar. Bu
durumda cisimlerin sürati arttıkça yol sabitse, zaman kısalır ya da aynı süre içinde daha fazla
yol alırlar.