Page 103 - 6. Sınıf Türkçe Defterim

ÖZETİN ÖZETİ 6. Bölüm: Yazım Kuralları

BİRLEŞİK SÖZCÜKLERİN YAZIMI

Q Belirtisiz isim tamlamaları, sıfat tamlamaları, birleşik fiiller, ikilemeler, kısaltma grupları ve kalıplaşmış çekimli fiillerden olu-
şan ifadeler yeni bir kavramı karşıladıklarında birleşik sözcük olur. Birleşik sözcükler belirli kurallar çerçevesinde bitişik veya
ayrı olarak yazılır.

Ayrı Yazılan Birleşik Sözcükler

Q “Etmek, eylemek, olmak” gibi yardımcı fiillerle kurulan birleşik fiiller, ilk kelimesinde herhangi bir ses düşmesi veya
türemesine uğramazsa ayrı yazılır.

» yardım etmek, dans etmek, namaz kılmak, derman bulmak, var olmak...

Q Birleşme sırasında kelimelerinden hiçbiri veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine uğramayan birleşik sözcükler ayrı
yazılır.

» köpek balığı, deve kuşu, ağustos böceği, ateş böceği, at sineği, çörek otu, yer elması, çam fıstığı, şeker pancarı, kuru
fasulye, lüle taşı, el kitabı, tuz ruhu, hava yolu, açık oturum, ana dili, yer çekimi, iş birliği, gök bilimi, yarım küre, gök
taşı, kuru yemiş, hafta sonu...

Q “-r / -ar / -er, -maz / -mez ve -an / -en” sıfat-fiil ekleriyle kurulan sıfat tam laması yapısındaki birleşik kelime-
ler ayrı yazılır.

» çalar saat, çıkar yol, döner sermaye, güler yüz, yazar kasa; çıkmaz sokak, tükenmez kalem; akan yıldız, uçan daire...

Q “Alt, üst” sözcüklerinin somut olarak yer belirttiği birleşik sözcükler ayrı yazılır.

» deri altı, yer altı, baş üstü, arka üstü, böbrek üstü bezi...

Q Kişi adlarından oluşmuş “mahalle, bulvar, cadde, sokak, ilçe, köy, belde vb.” yer ve kuruluş adlarında, sondaki ünvan-
lar hariç şahıs adları ayrı yazılır.

» Yunus Emre Bulvarı, Fevzi Çakmak Mahallesi, Mustafa Kemal Caddesi, Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi, Süleyman Demirel
Üniversitesi, Uzungöl beldesi...

Q “Dış, iç, sıra” sözleriyle oluşturulan birleşik sözcük ve terimler ayrı yazılır.

» kanun dışı, yasa dışı, ceviz içi, hafta içi, ardı sıra, yanı sıra...

Q Yer adlarında kullanılan “batı, doğu, güneydoğu, aşağı, yukarı, orta, iç, yakın, uzak” sözcükleri ayrı yazılır.

» Batı Trakya, Doğu Anadolu, Güney Kutbu, Kuzey Amerika, Orta Anadolu, İç Asya, Uzak Doğu, Yukarı Fırat...

Q “Renk” sözü veya renklerden birinin adıyla kurulmuş isim tamlaması yapısındaki renk adları ayrı yazılır.

» gümüş rengi, çivit mavisi, gece mavisi, limon sarısı, safra yeşili, bal rengi...

102 6. Sınıf Türkçe