Page 212 - 5. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

Hücre ve Organelleri

BITKI VE HAYVAN HÜCRELERININ TEMEL KISIMLARI VE ORGANELLERIYVAN HÜCRELERININ TEMEL KISIMLARI VE ORGANELLERI
BITKI VE HA
Çıplak gözle görülmeyecek kadar küçük olan yapıların mercekler ara-
cılığı ile büyütülerek görüntülenmesini sağlayan araçlara mikroskop Oküler Kaba ayar
denir� Objektif vidası
• Mikroskopta inceleme yaparken;

› Işık kaynağının açık olmasına dikkat edilmelidir�
Tabla
› Incelenmek istenen örnek hazırlanmalıdır�
Ince ayar
› Tabla ise incelenecek örneğin konulduğu yerdir�
vidası
› Ince ve kaba ayar vidaları ile incelenecek örnek objektif altına Aydınlatma
getirilmelidir� ışığı
› Okülerden ise görüntüye bakılır�
• Hücreleri incelemek için kullanılan ilk mikroskop 16� yüzyılda Hol- Mikroskobunun Bölümleri
landalı Zacharias Janssen tarafından geliştirilmiştir�
• Antonie Van Leeuwenhoek atmıştır� Leeuwenhoek bir gölden aldığı su birikintisini inceleyerek tek hücreli basit su
canlılarını gözlemlemiş, canlı hücrelerini inceleyen ilk kişi olmuştur�
• Aynı yüzyılda başlayan Robert Hooke şişe mantarından aldığı bir kesiti incelerken gözlemlediği yapılara bal peteği
gibi göründüğü boş odacıklara hücre adını vermiştir�

HÜCRENİN TEMEL KISIMLARI
• EDİTÖR YAYINLARI
Canlıları oluşturan ve canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimine hücre denir�
• Hücreler görevlerine ve bulundukları canlıya göre farklılık gösterir�
• Hücrelerde solunum, boşaltım, sindirim, büyüme gibi yaşamsal faaliyetler gerçekleşir�
• Hücre üç temel kısımdan oluşur� Bu kısımlar dıştan içe doğru hücre zarı, sitoplazma ve çekirdektir�

Çekirdek
Hücre duvarı
(Hücre çeperi)
Sitoplazma

Hücre zarı

Bitki Hücresi Hayvan Hücresi
1. Hücre Zarı: Hücreyi en dıştan saran ince kısımdır� Canlı, esnek ve saydam yapılıdır� Sitoplazmanın dağılmasını
önler, hücreyi korur� Seçici geçirgen özelliğe sahiptir�

Hücre Duvarı (Hücre Çeperi): Bitki hücrelerinde hücre zarının dışında bulunur� Cansız bir yapıya sahiptir� Sert ya-
pısı sayesinde hücreyi dış etkilerden korur� Esnek değildir� Bitkiye desteklik sağlar� Tam geçirgendir�

2. Sitoplazma: Hücre zarı ile çekirdek arasında bulunan canlı, renksiz, yumurta akı kıvamında yarı saydam ve akış-
kandır� Hücrenin yaşamsal faaliyetleri burada gerçekleşir�
• Sitoplazmada yaşamsal faaliyetleri gerçekleştiren yapılara organel denir�

3. Çekirdek: Hücrenin yaşamsal olaylarını kontrol eden ve yöneten kalıtım merkezidir�
• Çekirdekte canlının göz rengi, boyu, yaprak şekli gibi kalıtsal özelliklerini belirleyen yapılar bulunur�

212 Fen Bilimleri / 3. Ünite