Page 141 - 5. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

2. Tema

P
PARAGRAF TÜRLERİ / METİN YAPISIARAGRAF TÜRLERİ / METİN YAPISI
ÖYKÜLEYICI PARAGRAF BETIMLEME PARAGRAFI
• Herhangi bir olayı; zaman, mekân ve kişi unsurlarıyla • Tasvir edici paragraf da denen bu paragraf türünde,

birlikte kronolojiye uygun olarak anlatma esasına da- anlatılanların sözcüklerle canlandırılması amaçlanır�
yalı paragraflardır� • Niteleyici sözcüklerden ve beş duyudan yararlanılır�
• Durağanlık söz konusu değildir, sürekli bir hareket • Kişi ve mekâna yönelik gözlem ve ayrıntılardan yarar-

vardır� Amaç, okuyucuyu olayın içinde yaşatmaktır� lanılarak metinde anlatılanlar somutlaştırılır�
Ő Van Gölü’nde kıyıya 5 km uzaklıktaki bir ada keşişlere
verilmiş� Bu adaya keşişlerden başkası ayak Mekân Betimlemesi
basmazmış� Adanın karşı kıyısında da yalnız yaşayan Ő Çam ağaçlarının arasından geçerek ulaştığımız bu
bir delikanlı varmış� Delikanlı gündüzleri gölde ev tamamen ahşaptı� Zaten doğayla bu kadar iç içe
avladığı balıkları yer, sonrasında saatlerce yüzermiş� olan bir yerde beton evlerin olması düşünülemezdi�
Çok iyi bir yüzücüymüş� Günün birinde yüzerek adaya İki katlı bu evde üç oda vardı� Odalar sade bir şekilde
varmış ve burayı görmeye karar vermiş� döşenmişti ve yer yer de yağlı boya tabloları asılıydı�

Parçada genç bir adamın yüzerek Van Gölü’ndeki bir Parçadaki mekân, sıfatların çok kullanılmasıyla okurun
adaya çıkışı anlatılmıştır. gözünde canlandırılmıştır. Evin fiziksel görünümü ayrın-
tılı anlatılmış, sözcüklerle resim yapılmıştır.
TANITMA PARAGRAFI
• rinden bahsedilir�TÖR YAYINLARI
Kişi Betimlemesi
Bir kavramın tanımlanması veya kişi ve nesnelerin ta-
nıtılması amacıyla yazılır�
Ő Kırış kırış bir yüz… Altmış yılın çizgileri… Askerlikten
• Bir kavram tanımlanacaksa önce onun sözlük tanı- kalma bir kurşun yarası izi… Çukura kaçmış çakır
mıyla başlanır� Sonra tanıma uygun bir örnek verilir� gözler… Dünyanın kahrına dayanmaya çalışan,
Ardından tanıma uymayan, bu kavramla karıştırılabi- gelecekten umudu kalmamış bir adam�
lecek durumların bir örneği verilir� Son olarak kavra- Parçadaki kişi, fiziksel ve ruhsal özellikleriyle betimlen-
mın ayırt edici özelliği vurgulanarak bitirilir� miştir.
EDİ SIRALI / KRONOLOJIK METIN
•
Bir kişi veya nesne tanıtılacaksa önce tanıtılan kişi
veya nesne ile ilgili temel bilgiler aktarılır� Sonra ayırt
edici özellikleri verilir� Son olarak da önem ve değe-
•
Herhangi bir olayın oluşunda, işin yapılışında gerçek-
leşecek aşamaların yer aldığı metinlere sıralı, krono-
•
Kavramın tanımlandığı paragraf örneği:
lojik metin denir�
Dinî bayramlar; milletimizin önem verip nesilden
Ő
nesile aktardığı özel günlerdir� Bu özel günler, din
göre ifade edilir� Yani sırasıyla “ilk olarak, önce, son-
ve toplum arasında bir köprü kurarak sosyal bağları • Olaylar ve durumlar anlatılırken gerçekleşme sırasına
ra, daha sonra, ardından, aynı anda, o esnada, niha-
güçlendirir� Örneğin Kurban Bayramı’nda kesilen yetinde, en son” şeklinde bir aktarım söz konusu olur�
kurbanların ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmasıyla • Paragraf konuyla ilgili giriş cümlesiyle başlar, ardın-
sosyal bir birliktelik oluşur� Ancak diğer günlerde bu dan olaylar ve bilgiler uygun sıraya konularak verilir,
birliktelik bu kadar güçlü olmayabilir� Sonuç olarak girişle bağlantılı bir cümleyle sonlandırılır�
dinî bayramlar sosyal bağları güçlendirir�
• Kişi veya nesnenin tanıtıldığı paragraf örneği: Ő Bu sabah, lapa lapa kar yağdı� Kar yağışı durunca
bahçeye çıkan Ali önce büyük bir kar topu yaptı�
Ő Telefon, günümüzde vazgeçilmez bir iletişim Sonra daha küçük bir kar topu yapıp büyük kar
unsurudur� İnsanlar nerede olursa olsun telefon topunun üstüne yerleştirdi� En son evden getirdiği
sayesinde iletişim kurabilirler� Sonuç olarak telefon, havuçla kardan adamın burnunu ve zeytinlerle de
hayatın bir parçası olmuştur� gözlerini yaptı�

Türkçe / 2. Tema 141