Page 17 - 11. SINIF TARİH KAZANIM ODAKLI ve BECERİ TEMELLİ SORU BANKASI

ÖZETİN ÖZETİ ÜNİTE 4: DEVRİMLER ÇAĞINDA DEĞİŞEN DEVLET - TOPLUM İLİŞKİLERİ

İhtİlaller ÇaĞı

Fransız İhtilali'nin İmparatorluklara Etkileri Modern Siyasal İdeolojiler
Q 1789 yılında ekonomik ve sosyal nedenlerden dolayı çıkan Q Liberalizm: Kişisel hak ve özgürlüklerin korunması ama-
Fransız İhtilali beraberinde milliyetçilik, demokrasi, ulus, cıyla devletin sınırlandırılmasını savunan bir ideolojidir.
milli egemenlik, laiklik ve adalet gibi kavramları ortaya Ekonomik faaliyetler önündeki sınırlandırmaları kaldıran
çıkardı. rekabetçi piyasa ekonomisini uygulayan bir ideolojidir. Bu
Avusturya- Macaristan İmparatorluğu ideoloji halkın, mutlak ve sınırsız yönetme gücüne sahip

Q Metternich Politikası doğrultusunda bağımsızlıkları için krallara karşı çıkmalarını sağladı.
ayaklanan Sırplar, Hırvatlar ve Romenlerin ayaklanma-
GİRİŞ YAYINLARI
larını bastırdı. Q Kapitalizm: Serbest piyasa ekonomi modelidir. Bu ideolo-
jide tüm bireyler sınırsız mülkiyet edinebilme özgürlüğüne
Çarlık Rusya sahiptir. Kapitalizmin getirdiği eşit olmayan servet ve
Q Polonyalıların ve Belçikalıların çıkardığı isyanları bastırdı. gelir dağılımı yanında işçi sınıfının içinde bulunduğu kötü
Q Fransız İhtilali'nin ortaya çıkardığı sosyalizm ideolojisi- şartlar işçi ve sermaye sınıfı arasında derin bunalımlara
nin etkisiyle ülkesinde çıkan Bolşevik İhlali ile yıkıldı. (1917) ve çatışmalara yol açtı.
Osmanlı Devleti Q Sosyalizm: Kapitalizme bir tepki olarak doğdu. Kapitaliz-

Q Osmanlı topraklarında çıkarları olan büyük devletle- min özel mülkiyet, piyasa ekonomisi ve kâr esasını red-
rin etkisiyle Sırplar, Rumlar ve Ermeniler ayaklandılar. deden bir ideolojidir. Topluluk, kardeşlik, sosyal eşitlik,
Yunanistan Edirne Antlaşması'yla bağımsızlığına kavu- ihtiyaçların giderilmesinde eşitlik ve ortak mülkiyet sos-
şan ilk ulus oldu. yalizmin unsurlarıdır.
Q Fransız İhtilali Osmanlı'da demokratikleşme hareketle- Q Marksizm: Bir öğreti olarak siyasal, ekonomik ve fel-
rinin yaşanmasında da etkili oldu. sefi bir bütünlük taşır. İşçi sınıfının ön plana çıkarıldığı
Q Tanzimat Fermanı yayınlandı, anayasal düzene geçildi ve Marksizm'de irade, bireylere veya belirli bir gruba değil,
Meşrutiyet Dönemi başladı. işçi sınıfına verilmiştir.

XIX. Yüzyıl Sosyal Muhalefet Hareketleri Mutlak Monarşiden Anayasal Monarşiye
1830 İhtilalleri: Q Anayasal monarşi ya da meşrutiyet, hükümdarların
Q 1815 yılında düzenlenen Viyana Kongresi'nde Fran- mutlak yetkilerinin bir bölümünü anayasal kurumlara ve
sız İhtilali'nin getirdiği fikirlerin yayılmasını önlemek, meclise devrettiği yönetim biçimine denir.
monarşiye dayalı olan yönetimleri ve çok uluslu olan dev- Q Amerika Bağımsızlık Bildirgesi, Fransız İhtilali, 1830 ve
letleri korumakla ilgili kararlar alındı. 1848 İhtilalleri anayasal süreci başlatan olaylar oldu.
Q Avrupa devletlerinin baskıya dayalı aldıkları kararlar işe Q Anayasal hareketler ilk kez İngiltere'de başladı. Kıran
yaramadı ve ihtilal fikirleri Avrupa'da hızla yayıldı. kırana geçen siyasi mücadelenin sonucunda İngiliz soylu-
Q Viyana Kongresi kararlarına tepki olarak yaşanan bu ihtilal- lar, Kral Yurtsuz John'a 1215 yılında Magna Carta (Büyük
lerle Belçika, Hollanda'dan, Norveç de İsveç'ten ayrıldı. Ferman) adı verilen bir ferman kabul ettirerek, parla-
1848 İhtilalleri: mento yönetimini kurdu.

Q Önce Fransa'da ortaya çıkan daha sonra Avrupa'nın Q Sanayi İnkılabı'ndan sonra burjuva sınıfını egemen
çeşitli ülkelerine yayılan devrim ve özgürlük hareketleridir. yapan ekonomik sistem işçi sınıfını ortaya çıkardı. İkti-
Q Fabrikalarda çok ağır şartlarda çalışmak zorunda kalan darların işçilerin sorununu çözmek yerine onlara karşı
işçiler ayaklandılar. Bu ayaklanmalar sonucunda hem güç kullanması, özgürlüğü savunan liberallerle sosyalist-
sosyo - ekonomik haklar elde ettiler hem de Fransa'da lerin birlikte hareket etmesini sağladı. Bu durum özgür-
cumhuriyetin ilan edilmesini sağladılar. lükçü anayasaları ortaya çıkardı.

78 Giriş Yayınları / 11. Sınıf Tarih