Page 13 - 11. SINIF TARİH KAZANIM ODAKLI ve BECERİ TEMELLİ SORU BANKASI

ÖZETİN ÖZETİ ÜNİTE 3: ULUSLARARASI İLİŞKİLERDE DENGE STRATEJİSİ (1774-1914)

Osmanlı Topraklarını Paylaşma Mücadelesİ

Q XIX. yüzyıla gelindiğinde Avrupa siyasetine İngiltere, Fransa, Avusturya ve Rusya yön vermekteydi.
Q Almanya ve İtalya ise bu yüzyılın sonlarına doğru siyasi birliklerini tamamlayarak tarih sahnesine çıktılar.

Q Bu yüzyılda Avrupalı devletler Fransız İhtilali'nin etkisiyle siyasi, bilim, teknik, sosyal vb. değişimler yaşadılar.
Q Osmanlı bu dönemde güçlü devletlerin yanında yer alan (denge politikası) politikalar yürütüyordu.
Q Sanayi İnkılabı'nın ardından ham madde ve pazar arayışına giren Batılı devletler gözünü Osmanlı topraklarına diktiler.
Q Böylece bu dönemde Osmanlı topraklarını parçalama Avrupalı devletlerin politikası haline geldi.

Viyana Kongresi (1815)
paylaşılmasıdır. İRİŞ YAYINLARI
Q Fransız İhtilali sonrası ortaya çıkan fikir akımlarının ülkelerinde yayılmasından çekinen Avrupalı devletler Fransa ile
Napolyon (ihtilal) Savaşları'nı yaptılar.
Q Fransa'nın yenilmesinin ardından, sınırları yeniden düzenlemek ve milliyetçi fikirlerinin etkisini kırmak için Viyana'da bir
kongre düzenlendi.
Q Avusturya Kralı Metternich başkanlığında toplanan bu kongrede "Meternik Sistemi" adı verilen bir politika belirlendi.
Q Bu politikaya göre; imparatorluklar güçlendirilecek, milliyetçi isyanlar bastırılacak, Fransız İhtilali'nin getirdiği fikirlerin
yayılması engellenecek, Osmanlı ise bu politikaların dışında tutulacaktır.

Şark Meselesi

Q Şark Meselesi, ilk olarak Viyana Kongresi'nde (Rus Çarı Q Birinci aşama 1683 II. Viyana Kuşatması ile sona ermiştir.
Alexandır tarafından) siyasi bir terim olarak kullanıldı. Q Avrupalı devletlerin Şark Meselesi ile ulaşmak istedikleri
Q Şark Meselesi'nin temelinde, Avrupa-Osmanlı ilişkileri hedefler şunlardır:
yatmaktadır. 5 Balkanlardaki Hristiyan ulusları Osmanlı egemenliğin-
Q Şark Meselesi görünüşte, Osmanlı egemenliği altında den kurtarmak; bunu sağlamak için Hristiyan toplu-
yaşayan Hristiyan toplulukların, büyük devletler tarafın- lukları isyana teşvik etmek; onların önce özerkliğini
G
dan savunulmasıdır. daha sonra bağımsızlıklarını sağlamak
Q Gerçekte ise Osmanlı Devleti'nin, büyük devletler (İngil-
tere, Rusya ve Fransa) arasında yapılan anlaşmalarla 5 Türkleri Balkanlardan atmak
5
Osmanlı Devleti'ne, Asya toprakları üzerinde yaşayan
Q Şark Meselesi'nin ilk aşaması 1071 Malazgirt Savaşı ile azınlıklar lehine reformlar yaptırmak; onları özerklik-
başlamıştır. lerine veya mümkünse bağımsızlıklarına kavuşturmak
Q Bu aşamada Türkler Anadolu'ya sokulmamaya çalışılmış- 5 Anadolu'yu paylaşmak, Türkleri Anadolu'dan çıkarmak,
tır. Başarılı olamayınca da Haçlı Seferleri düzenlenmiştir. İstanbul'u Türklerden almak

1821 Rum İsyanı ve Yunanistan'ın Kurulması

Q Milliyetçilik akımının etkisi, Avrupalı devletlerin Rumları desteklemesi, Filik-i Eterya (Etnik-i Eterya) Cemiyeti'nin çalışmaları
ve Fener Rum Patrikhanesi'nin çalışmaları etkili oldu.
Q Rum İsyanı'nın çıkması üzerine Padişah II. Mahmut Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'dan yardım istedi.
Q Mehmet Ali Paşa'nın gönderdiği donanma Rum İsyanı'nı bastırınca İngiltere, Fransa ve Rusya Yunanlılara özerklik veril-
mesini istediler. İstekleri reddedilince 1827'de Navarin'de Osmanlı donanmasını yaktılar.
Q Ardından Rusya'nın Osmanlı’ya saldırması üzerine Osmanlı barış istemek zorunda kaldı ve 1829'da Edirne Antlaşması
imzalandı. Edirne Antlaşması'yla Sırplar özerklik kazanırken Yunanistan'a bağımsızlık verildi.

56 Giriş Yayınları / 11. Sınıf Tarih