Page 8 - 11. SINIF KİMYA KAZANIM ODAKLI ve BECERİ TEMELLİ SORU BANKASI

ÖZETİN ÖZETİ ÜNİTE 1: MODERN ATOM TEORİSİ

PERİYODİK ÖZELLİKLER

Periyodik Özelliklerdeki Değişim Eğilimleri
Atom ve İyon Yarıçapı
Atom Yarıçapı (Hacmi)
Q Periyodik sistemde aynı grupta yukarıdan aşağıya
Q Bir elementin komşu iki atomunun çekirdekleri ara-
sındaki uzaklığın yarısıdır. doğru atom yarıçapı artar, aynı periyotta soldan
Kovalent Yarıçap sağa doğru atom yarıçapı genellikle küçülür.
Q Birbirine kovalent bağ ile bağlanmış iki özdeş atomun Q İzoelektronik taneciklerde proton sayısı büyük olanın
çekirdekleri arasındaki uzaklığın yarısıdır. çapı daha küçüktür. +
-2
Cl Cl 5 S , Ar ve K izoelektronik taneciklerin yarıçap-
19
18
16
+
FİRİŞ YAYINLARI
-2
Klor atomunun ları arasındaki ilişki; S > Ar > K şeklindedir.
kovalent yarıçapı Q Bir atom elektron verdikçe çapı küçülür, elektron
99 pm'dir. aldıkça çapı büyür.
+5
-3
198 pm 5 N, N ve N taneciklerinin yarıçapları ara-
7
7
7
+5
-3
Van der Waals Yarıçapı sındaki ilişki; N > N > N şeklindedir.
Q Apolar molekül ve yoğun fazdaki soy gazlarda bir-
biri ile bağ yapmamış en yakın konumdaki iki atomun İyonlaşma Enerjisi (İE)
çekirdekleri arasındaki uzaklığın yarısıdır.
Ne Ne Cl Cl Q Gaz halindeki nötr bir atomdan bir elektron kopar-
Kovalent mak için gerekli olan enerjidir. İyonlaşma enerjisi
yarıçap endotermik olaydır.
+
Van der X(g) + İE X (g) + e –
1
Waals Q Bir atomun elektron sayısı kadar iyonlaşma enerjisi
140 pm Bağ uzunluğu yarıçapı değeri vardır.
Ne atomunu van der Waals
1
yarıçapı 70 pm'dir. Q İE < İE < İE < ....... İE şeklindedir.
2
n
3
İyonik Yarıçap Q Periyodik sistemde aynı periyotta soldan sağa
doğru gidildikçe atom yarıçapı azalır, iyonlaşma
Q İyonik bağlı bileşikteki bir iyonun yarıçapıdır. İyon yarı- enerjisi genellikle artar. Periyodik sistemin aynı
G
çapı, iyonlar arasındaki mesafenin yarısına eşit değildir. periyodundaki iyonlaşma enerji değişimi,
Çekirdekler arasındaki uzaklık katyon ve anyon arasında 1A < 3A < 2A < 4A < 6A < 5A < 7A < 8A şeklindedir.
uygun bir şekilde paylaştırılarak ayrı ayrı hesaplanır. Q Aynı grupta yukarıdan aşağıya doğru iyonlaşma ener-
Na + - + jisi azalır.
NOT
Na iyonun iyon yarıçapı 99 pm,
-
F iyonun iyon yarıçapı 133 pm’dir. Baş grup elementlerinde atomun iyonlaşma enerjile-
rindeki ani artışa (en az 3,5-4 katlık artışa) bakılarak
NaF bileşiği
atomun değerlik elektron sayısı ve grubu belirlenebilir.
Elektron İlgisi (Eİ)
–
–
Q Gaz halindeki nötr bir atomun bir elektron alması sırasındaki enerji değişimidir. X(g) + e X (g) + Enerji
Q Bir atomun elektron ilgisi ne kadar büyük ise elektron alma isteği de o kadar büyüktür.
Q Ametallerin elektron ilgileri genellikle metallerinkinden fazladır.
Q Aynı periyotta soldan sağa gidildikçe elektron ilgisi genellikle artar, aynı grupta aşağıdan yukarı gidildikçe genellikle artar.
NOT

2A grubu elementlerin, N ve soy gazların elektron ilgileri pozitiftir.
7

28 Giriş Yayınları / 11. Sınıf Kimya