Page 37 - 11. SINIF KİMYA KAZANIM ODAKLI ve BECERİ TEMELLİ SORU BANKASI

ÖZETİN ÖZETİ ÜNİTE 6: KİMYASAL TEPKİMELERDE DENGE

KİMYASAL DENGE

Fiziksel ve Kimyasal Değişimlerde Denge

Q Kimyasal türler arasındaki etkileşimin en az olmasına 5 Belirli koşullarda reaktiflerin ve ürünlerin derişim-
maksimum düzensizlik, düşük enerjili duruma eğilim gös- leri sabit kalır.
termelerine ise minimum enerji denir.
5 Makroskobik (gözlenebilen) olaylar durmuştur.
Maksimum düzensizlik 5 Mikroskobik (gözlenemeyen) olaylar devam eder. Yani
girenlerden ürünler, ürünlerden girenler aynı hızla
KATI SIVI GAZ
oluşmaya devam eder.
Minimum enerji 5 Tepkime %100 verimle gerçekleşmez.
GİRİŞ YAYINLARI
Q Maksimum düzensizlik ve minimum enerjinin uzaklaştığı 5 Her bileşen tepkimenin gerçekleştiği sistemde bulunur.
durumda (zıt yönde ise) denge kurulur, aksi durumda
(aynı yönde ise) dengeden söz edilemez. 5 Maksimum düzensizlik ile minimum enerji eğilimleri
Q Dengenin kurulduğu tepkimeler, her iki yönde de tepkime uzlaşır.
oluşturduğundan çift yönlü ok ile gösterilir. Q Belirli koşullarda aynı maddenin farklı fiziksel halleri ara-
5 Çift yönlü okla gösterilen bir tepkime tersinir (çift sında kurulan dengeye fiziksel denge denir. Hâl değişimlerin-
yönlü) olup denge tepkimesidir. deki dengeler ve çözünürlük dengeleri fiziksel dengedir.

5 Tek yönlü okla (→) gösterilen bir tepkime tersinmez Q Belirli koşullarda kimyasal bir olayda reaktiflerin ve
(tek yönlü) olup denge tepkimesi değildir. ürünlerin derişimlerinin sabit kaldığı duruma kimyasal
5 Denge anında girenlerin ve ürünlerin derişimleri denge denir.
sabittir; ancak bileşenlerin derişimleri birbirine eşit H O(s) H O(g) (Fiziksel denge)
2 2
veya farklı olabilir. N O (g) 2NO (g) (Kimyasal denge)
Q Tepkime denklemindeki bileşenlerin derişimlerinin sabit 2 4 2
kalması için sistem kapalı, sıcaklık sabit ve tepkime ter- Q Girenlerin ve ürünlerin aynı fazda olduğu denge tep-
sinir olmalıdır. kimelerine homojen denge, en az bir maddenin farklı
Q Denge dinamik bir süreçtir. Dengenin dinamik olması, fazda olduğu denge tepkimelerine heterojen denge denir.
girenlerden ürünlerin ve ürünlerden girenlerin oluşma N (g) + 3H (g) 2NH (g)
hızlarının birbirine eşit olduğunu gösterir. 2 2 3
Q Denge anında; (Homojen denge tepkimesi)
5 İleri ve geri tepkime hızları eşittir. 2KClO (k) 2KCl(k) + 3O (g)
2
3
5 Sıcaklık, basınç ve hacim gibi koşullar sabittir. (Heterojen denge tepkimesi)
Denge Sabiti

c
d
r i [C] [D]
Q aA(g) + bB(g) cC(g) + dD(g) denge tepkime- Q Tepkimenin denge sabiti, k/k = K = a b dir.
c
g
i
sinde, rg 5 Denge bağıntısı yazılırken; [A] [B]
a
5 İleri tepkime hızı (r ); r = k [A] [B] b Q Derişimler cinsinden denge bağıntısı (K ); ürünlerin
c
i i i denge derişimleri çarpımının, girenlerin denge derişimleri
c
d
5 Geri tepkime hızı (r ); r = k [C] [D] şeklinde yazılır. çarpımına oranıdır.
g
g
g
5 Dengeye ulaşan sistemde r = r ’dir. Buna göre, 5 Tepkime denklemindeki katsayılar denge bağıntısın-
g
i
d
c
a
b
c
d
k [A] [B] = k [C] [D] → k/k = [C] [D] olur. daki derişimlere üs olarak yazılır.
a
i g i g [A] [B] b 5 Denge bağıntısına gaz ve sulu çözeltideki maddelerin
k derişimleri yazılır; saf katılar ve saf sıvılar yazılmaz.
Q Sabit sıcaklıkta i oranı sabit bir değere eşittir. Bu
k 5 Mekanizmalı tepkimelerde net (toplu) tepkimeye göre
g
değere derişimler cinsinden denge sabiti denir. Derişim- yazılır. Yani denge sabiti ara basamaklara bağlı değildir.
ler cinsinden denge sabiti K ile gösterilir. Q Denge sabiti sadece sıcaklıkla değişir.
c
174 Giriş Yayınları / 11. Sınıf Kimya