Page 9 - 10. SINIF TÜRK DİLİ ve EDEBİYATI DEFTERİM - GİRİŞ YAYINLARI
P. 9
ÖZETİN ÖZETİ 2. ÜNİTE: HİKÂYE
DEDE KORKUT HİKÂYELERİ
Q Destandan halk hikâyesine geçişin ilk örnekleri olan Dede Korkut Hikâyeleri; Müslüman Oğuz boylarının geleneklerini, göre-
neklerini, iç mücadelelerini, doğaüstü güçlerle ve düşmanlarıyla savaşlarını nazım-nesir karışık bir biçimde anlatan sözlü
edebi ürünlerdir.
Q Bu hikâyelerde her ne kadar İslamiyet’in kabulünden sonraki dönemden (11 - 12. yüzyıl) bahsedilse de İslamiyet öncesi
döneme ait pek çok iz bulunmaktadır.
Q Bu eser; eski Türklerin kültürünü, inançlarını, aile hayatını, komşu uluslarla ilişkilerini yansıtması bakımından eşsiz bir
değere sahiptir.
Hikâyelerde yer alan bazı doğaüstü varlıklar: Azrail, pınar perisi, pınar perisinin oğlu Tepegöz...
GİRİŞ YAYINLARI
Dede Korkut Hikâyeleri’nin Şekil ve İçerik Özellikleri
Q Dede Korkut Hikâyeleri’nin asıl adı “Kitab-ı Dede Korkut Alâ Lisan-ı Taife-i Oğuzân” dır.
Q Bu hikâyeler, destan geleneğinden halk hikâyeciliğine geçişin ilk ürünü kabul edilir.
Q Eserin kim tarafından oluşturulduğu bilinmemektedir. Eserde adı sık sık geçen Dede Korkut, hikâyelerin bilge kişisi ve
ortak kahramanıdır.
Q Hikâyelerde Oğuzların komşularıyla ve birbirleriyle yaptıkları mücadeleler, aile ve toplum düzeni, günlük yaşamlarına dair
ayrıntılar, devlet yapısı, kahramanlık algısı, inanç ve törelerine dair pek çok bilgiye ulaşılır.
Q Dede Korkut Hikâyeleri Türk dili, kültürü, folkloru, tarihi açısından çok büyük önem taşır.
Q Hikâyelerdeki bazı kahramanlar ve olaylar olağanüstü özellikler taşır.
Q Eser, Oğuz Türkçesiyle yazılmış olup dili son derece sade, akıcı ve güzeldir. Hikâyeler nazım-nesir karışık yazılmıştır.
Q Eser, bir ön söz ile 12 hikâyeden oluşur. (Son dönemlerde bulunan nüshaya göre 13 hikâyeden oluşmaktadır.)
Q Sözlü gelenekten doğan ve 15. yüzyılda yazıya geçirilen bu hikâyelerin Dresden, Vatikan ve Günbed olmak üzere üç nüs-
hası vardır.
Dede Korkut Kitabı’ndaki Hikâyeler
5 Dirse Han Oğlu Boğaç Han 5 Kam Püre Beg Oğlu Bamsı Beyrek
5 Duha Koca Oğlu Deli Dumrul 5 Kanglı Koca Oğlu Kan Turalı
5 Kazılık Koca Oğlu Yigenek 5 Basat’ın Tepegöz’ü Öldürmesi
5 Dış Oğuz’un İç Oğuz’a İsyanı 5 Kazan Beg Oğlu Uruz Beg’in Tutsak Olması
5 Begil Oğlu Emren 5 Uşun Koca Oğlu Segrek
5 Salur Kazan’ın Evinin Yağmalanması 5 Salur Kazan’ın Tutsak Olması
5 Son dönemlerde bulunan “Salur Kazan’ın Yedi Başlı Ejderhayı Öldürmesi” adlı hikâye nüshasıyla (Günbed nüshası) bir-
likte hikâye sayısı 13’e çıkmıştır.
50 Giriş Yayınları / 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı
