Page 8 - 10. SINIF BİYOLOJİ ÖĞRETEN PARAGRAF - GİRİŞ YAYINLARI

2. ünite: kalıtımın Genel ilkeleri PARAGRAF TESTI 3

1 Mendel’in çalışmalarında tam baskınlık durumunda 3 (I) MN kan grubu sisteminde M, N ve MN olmak üzere üç
heterozigot genotipli bireylerin fenotipinde baskın özellik farklı kan grubu vardır. (II) Bu gruplandırmada alyuvarla-
görülür. Eş baskınlıkta aleller birbirine baskınlık kura- rın zarında bulunan M ve N antijenleri etkilidir. (III) Bağı-
madığından heterozigot bireylerin fenotipinde iki alelin şıklık tepkisine yol açarak antikor oluşumuna neden olan
etkisi birlikte görülür. Eş baskınlıkta heterozigot genotipli maddelere antijen denir. (IV) Alyuvar zarında sadece M
bireylerde her iki alel de fenotipi ayrı ayrı ve farklı ola- antijeni taşıyan bireyler M kan grubuna, sadece N anti-
rak etkiler. Eş baskınlığa örnek olarak insanda M ve N jeni taşıyan bireyler N kan grubuna sahiptir. (V) Alyuvar
genlerinin kontrol ettiği MN kan grubu, A ve B genlerinin zarında M ve N antijenlerini birlikte taşıyan bireyler ise
kontrol ettiği AB kan grubu verilebilir. MN kan grubuna sahiptir.
Bu parçadan hareketle; Numaralandırılarak verilen cümlelerin hangisinde bir
I� A kan grubu B kan grubuna baskındır. terimin tanımı verilmiştir?
GİRİŞ YAYINLARI
II� Eş baskın karakterler genotipte heterozigottur. A) I B) II C) III D) IV E) V
III� M ve N kan gruplarının etkisi fenotipte aynı şekilde
gözlenir.
özelliklerinden hangilerine ulaşılabilir?
A) Yalnız I B) I ve II
C) I ve III D) II ve III
E) I, II ve III

2 Bezelyeler, genetik çalışmalar için çok uygun canlılardır. 4 Bir türde aynı karaktere ait alel sayısının ikiden fazla
Ancak insanlar için aynı durum geçerli değildir çünkü olmasına çok alellilik denir. Alel sayısı kaç olursa olsun
üreme zamanı, üreme sıklığı, yeni birey sayısı gibi özel- diploit bir birey bu alellerden sadece ikisini taşır. Bu alel-
likleri farklıdır. Bezelyelere uygulanan çaprazlamaları lerden biri anneden diğeri babadan aktarılır. Çok alelli-
insanlara aynı şekilde uygulamak mümkün değildir. Tüm likte genotip çeşidi sayısı nx(n+1)/2 formülü ile hesapla-
bunlara rağmen kendi kalıtımlarını araştırmak, analiz nır (n alel sayısı). Fenotip çeşidi sayısı, alel sayısı ile eş
etmek ve sonuçlar çıkarmak insanların ilgisini çekmek- baskınlık sayısının toplamına eşittir. İnsanlarda AB0 kan
tedir. Genetikçiler daha önce gerçekleşmiş evlilikleri ince- grupları çok alelliliğe örnektir. AB0 kan grubu özelliği A,
leyerek belirli bir karakter için aile ile ilgili bilgi toplayıp bu B ve 0 olarak üç farklı alel tarafından kontrol edilmekte-
özelliğin ebeveynlerden çocuklara geçişini izlerler. Belirli dir. Bu alellerin etki durumları A ve B alelleri eş baskın,
bir özellik için ailenin geçmişi hakkında bilgi sahibi olup 0 geni ise çekiniktir. Her bireyde kan grubu alellerinden
bu bilginin ebeveynlerden yeni kuşaklara nasıl geçtiğini yalnız ikisi bulunur. İnsanlarda AA, A0, BB, B0, AB, 00
açıklayan aile ağacına soyağacı denir. şeklinde altı farklı genotip ve A, B, AB ve 0 şeklinde dört
farklı fenotip görülür.
Bu parçada aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı
verilmiştir? Parçadan hareketle aşağıdakilerin hangisine ulaşı-
lamaz?
A) Bezelye ve insana uygulanan genetik çalışmalarını
ortak yönleri nelerdir? A) Çok alellik aynı karakterlerin fazla bulunmasıdır.
B) Çaprazlama nedir? B) İnsanlarda genotip ve fenotip farklı sayıda bulunur.
C) İnsanların üreme sıklığı ve üreme zamanı neden C) AB0 kan grubunda üç alelde baskın özelliktedir.
farklıdır? D) İnsanlarda kan grubu alelleri eşit sayı ve grupta bu-
D) Soy ağacı nedir? lunmaz.
E) Genetikçilerin hangi dönem evliliklerini incelemişler- E) İnsanlarda buluna aleller anne ve babadan aktarıl-
dir? mıştır.

Giriş Yayınları / 10. Sınıf biyoloji 21