Page 8 - 10-sinif-biyoloji-beceri-temelli

1. Çekirdek Bölünmesi (Karyokinez, Mitoz)
Profaz başlangıcı Profaz sonu
Profaz: Kromatin iplikler kısalıp kalınlaşarak kromozomları oluşturur.
Çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolur. İğ iplikleri oluşur. İğ ipliklerini hay-
van hücresinde sentriyoller, bitki hücresinde mikrotübüller oluştururur.
Metafaz: Kromozomlar hücrenin ekvatoral bölgesine dizilir. Kromozomla- Profaz
rın en belirgin görüldüğü evredir. Mikroskobik incelemeler bu evrede yapılır. 
DATA YAYINLARI
Anafaz: İğ iplikleri sayesinde kardeş kromatitler zıt kuruplara çekilir. Sent-
romer bölünür ve kromozom sayısı bu evrede geçici olarak iki katına çıkar.
Telofaz: Hücrenin zıt kutuplarında bulunan kromozomların etrafında Metafaz
çekirdek zarı oluşur. Çekirdekçik yeniden görünür. Kromozomlar kromatin 
ipliklere dönüşür.
2. Sitoplazma Bölünmesi (Sitokinez):
Telofazın sonlarına doğru başlar. Hayvan hücrelerinde boğumlanma ile bitki
hücrelerinde ara lamel oluşumuyla gerçekleşir. Sitokinez sonucunda ana hüc- Anafaz
reyle ve birbirleriyle aynı iki hücre meydana gelir. Mitoz sonucu oluşan hücre 
n
sayısı 2 formülüyle hesaplanır. ( n: bölünme sayısıdır.)

Hücre Döngüsünün Kontrolü Telofaz
● Kalıtsal materyalin korunması, kromozomların yeni hücrelere sağlıklı bir şekilde aktarılmasında hücre
döngüsünün kontrolü önemlidir. Hücre döngüsünün kontrolü genlerle sağlanır.
● Hücre döngüsü sağlıklı bir şekilde ilerliyorsa "Devam et!", hatalar söz konusuysa "Dur!" sinyalini verir.
Bu hatalar düzeltilmeden sonraki aşamaya geçilemez.
● G kontrol noktasında hücre büyüklüğü ve metabolik olaylar, G kontrol noktasında DNA'nın hatasız
2
1
eşlenmesi, M kontrol noktasında kromozomların iğ ipliklerine bağlanması kontrol edilir.
● Bölünerek çoğalan doku hücreleri yeterli sayıya ulaştığında bölünme
durur. Kimi zaman bölünme faktörü bulunmayan hücreler bölünmeye
devam eder ve hücre döngüsü kontrolünü kaybeder.
● Kontrolsüz çoğalan bu hücreler anormal şekilde çoğalır ve bu hücre yığı-
nına tümör (kanser) denir.
● Kanser hücrelerinin oluşturduğu iyi huylu tümör; sadece bulunduğu Sağlıklı hücreler
dokuda büyüyerek diğer doku ve organlara yayılmazken kötü huylu tümör
geliştiği dokuda kalmayıp diğer doku ve organlara yayılır.

Metastaz: Kanserin diğer doku veya organlara yayılması durumudur. Kanser
tedavisinde kemoterapi, radyoaktif ışınlar, cerrahi yöntemler kullanılır.
Kanser oluşumu
EŞEYSIZ ÜREME
Ana canlıdan gamet oluşumu ve döllenme olmaksızın yeni bireylerin oluşmasıdır. Temeli mitoza dayanır. Kısa
sürede çok sayıda yavru bireyler oluşturulur. Mutasyon gerçekleşmediği takdirde kalıtsal çeşitlilik sağlan-
maz. Oluşan bireylerin çevre şartlarına uyumu güçtür. Eşeysiz üreme çeşitleri; bölünerek, tomurcuklanma,
vejetatif, rejenerasyon, sporla, partenogenez ile üremedir. Bitkilerde görülen vejetatif üreme şekilleri; çelikle,
aşılamayla, soğanla, rizomla, yumruyla, daldırma yöntemiyle, sürünücü gövdeyle, doku kültürü ile üreme
yöntemidir.

6