Page 25 - 10-sinif-biyoloji-beceri-temelli

KONULAR

• MAYOZ VE EŞEYLİ ÜREME

MAYOZ
Diploit eşey ana hücrelerde kromozom sayısını yarıya indirerek haploit kromozom sayısına sahip gametleri
DATA YAYINLARI
oluşturan özelleşmiş hücre bölünmesidir. Mayoz bölünme ile nesiller boyunca kromozom sayısı korunmuş olur.
Eşlenmemiş homolog Eşlenmiş homolog
kromozomlar kromozomlar
} } }
Replikasyon
(DNA
eşlenmesi)
Sentromer Sentromer
Lokus } } Lokus

Kardeş } Kardeş olmayan
kromatitler kromatitler

● Şekil ve yapı bakımından birbirine benzeyen biri anneden biri babadan gelen kromozomlara homolog kro-
mozom denir. Homolog kromozomlar üzerinde aynı karaktere etki eden genlerin bulunduğu bölgeye lokus
denir. Eşey ana hücrelerini çiftler halinde bulunur. Bu hücrelere diploit (2n) denir. Mayoz sonucu oluşan
gametler homolog kromozomlardan sadece birini taşır. Bu hücrelere haploit (n) hücreler denir.
● Eşey ana hücreleri mayoz bölünme gerçekleşmeden önce interfaz geçirir. İnterfaz sadece mayoz I'den
önce gerçekleşir.
Mayoz I
1. Çekirdek Bölünmesi I (Karyokinez I)
Profaz I: Mayoz bölünmenin en karmaşık ve en uzun Tetrat Sinapsis Krossing over
evresidir. Çekirdekçik ve çekirdek zarı kaybolur. İğ iplik-
leri oluşur. Homolog kromozomlar ve kardeş kromatitler
yan yana gelerek birbirinin üzerinde kıvrılmasıyla sinap-
sis gerçekleşir. Kardeş olmayan kromatitlerin temas Kiyazma
noktalarına kiyazma denir. Homolog kromozomlar yan
yana gelerek oluşturulan dört kromatitli yapıya tetrat
denir. İnterfaz

Homolog kromozomların kardeş olmayan kromatilerinde gerçekleşen gen alışve-
rişine krossing over denir. Her mayozda sinapsis ve tetrat gerçekleşirken krossing Profaz I
over gerçekleşmeyebilir.
Metafaz I: Kromozomlar kinetokorlarından iğ ipliklerine bağlanır. Homolog kromo-
zomlar ekvatoral düzlemde karşılıklı olarak dizilirler. Metafaz I
Anafaz I: İğ ipliklerinin kısalıp kalınlaşmasıyla homolog kromozomlar rastgele kar-
şılıklı kutuplara çekilir. Bu durum gamet çeşitliliğine neden olan faktörlerden biridir. Anafaz I
Homolog kromozomların zıt kutuplara çekilmesiyle kromozom sayısının ve DNA
miktarının her bir kutupta yarıya inmesinin temelleri atılır. Telofaz I
Telofaz I: Kromozomlar kutuplara ulaştığında her bir kutupta haploit kromozom
takımı bulunur. Kromozomların çevresinde çekirdek zarı oluşur. Çekirdekçik gözlenir. Sitokinez I
İğ iplikleri kaybolur.
n n

23