Page 44 - 10. SINIF FAVORİ COĞRAFYA DEFTERİM

ÖZETİN ÖZETİ Ünite 1: Doğal Sistemler

türkİye'nİn ana yer şekİllerİ

Q Türkiye genel olarak yükseltisi fazla olan bir ülkedir. (1132 m). Bunun nedeni yüksek sıradağların fazla yer kaplamasıdır. Türkiye
genel olarak yüksek bir ülke olmasına karşın, geniş düzlükler de bulunur. Peneplenleşme sonrasındaki yükselme sonucu ortaya
çıkmıştır. Bazı düz yerlerde alüvyonların çukur yerleri doldurmasıyla ortaya çıkmıştır.
Q Türkiye'de sıradağlar kuzey ve güney kıyıları boyunca uzanır. Doğuya gittikçe sıradağlar birbirine yaklaşır.
Q Kıyılardaki dağ sıraları Batı Anadolu'da denize dik bir şekilde, kuzey ve güneyde ise paralel şekilde uzanır. Türkiye'de yer şekil-
leri çeşitlilik gösterir. Bunun nedeni geçmişte değişik iklimlerin yaşanmasıdır.

Türkiye'nin Kıvrımlı ve Kırıklı Dağları (Orojenez)

Kıvrımlı Dağlar: Kırıklı Dağlar:
Batı Karadeniz'de: Küre, Ilgaz, Köroğlu, Bolu Kıyı Ege'de: Kaz, Madra, Yunt, Boz, Aydın, Menteşe Dağları
yer alır.
Orta Karadeniz'de: Canik Dağları
Doğu Karadeniz'de: Giresun, Rize, Çimen, Kop, Yalnızçam, Alla-
huekber Dağları
Toroslar'da: Batı Toroslar, Akdağ, Bey, Barla, Geyik, Volkanik Dağlar:
Orta Toroslar’da; Bolkar, Aladağlar, Binboğa, Tahtalı Dağları Doğu Anadolu'da: Ağrı, Tendürek, Süphan ve Nemrut Dağları
Doğu Anadolu'da: Karasu, Aras, Mercan (Munzur) Dağları yer alır. İç Anadolu'da: Erciyes, Melendiz, Hasan Dağı, Karadağ ve
Karacadağ
İç Anadolu'da: Sündiken, Emir, Sultan, Hızır, Tecer, Elmadağ
yer alır. Ege'de: Kula Volkan konileri

Türkiye'nin Platoları

Q Platoların genel olarak yükseltileri 1000 m'nin üzerindedir. Büyük bölümünde tahıl tarımı ve küçükbaş hayvancılık yapılır.
Yükseltisi fazla olanlarda büyükbaş hayvancılık yapılır. Platolarımızın ortalama yükseltilerinin fazla olmasının nedeni toptan
yükselmeye maruz kalmamızdır. Ovalardan sonra nüfusun yoğun olduğu yerlerdir.

Q Yatay Duruşlu Platolar: Obruk, Haymana, Bozok, Uzunyayla, Şanlıurfa, Yazılıkaya, Gaziantep Platoları
Q Karstik Platolar: Taşeli ve Teke Platoları
Q Lav Platoları: Erzurum, Kars, Ardahan Platoları
Q Aşınım Platoları: Çatalca - Kocaeli (nüfusun fazla olduğu plato)

Türkiye'nin Ovaları

Q Ovalar önemli tarım alanlarıdır. Hayvancılık açısından önem taşırlar. Genel olarak tarıma uygun arazilerdir. Yol yapım mali-
yetleri düşüktür. Ovalarımız plansız kentleşme, sanayi faaliyetleri, çevre kirliliği, yanlış tarım uygulamaları ve erozyon gibi
nedenlerle gün geçtikte verimsizleşmektedir.
Q Delta Ovaları: Yeşilırmak üzerinde Çarşamba, Kızılırmak üzerinde Bafra → Karadeniz
Q Bakırçay, Gediz, Büyük Menderes, Küçük Menderes → Ege
Q Seyhan, Ceyhan nehirleri üzerinde Çukurova (En büyük delta ovamızdır.) Göksu Nehri üzerinde Silifke → Akdeniz
Q Kıyı Ovaları: Adapazarı, Antalya
Q Karstik Ovalar: Elmalı, Kestel, Acıpayam, Tefenni, Korkuteli (Polye)
Q Çöküntü Ovaları: Suşehri, Erbaa, Niksar, Boyabat, Düzce, Bolu, Hendek, Tosya (Kuzey Anadolu Fay Hattı), Amik (Hatay),
Elazığ, Malatya
Q İç Ovalar: Dağlar arasına yerleşmiş ovalardır. (Doğu Anadolu ve İç Anadolu'da görülür.)

44 Markaj Yayınları / 10.Sınıf Coğrafya
MARKAJ YAYINLARI